Napisana w II stuleciu przed Chr. po hebrajsku w Jerozolimie księga pouczeń i przysłów, została w miarę szybko przełożona na grecki w Aleksandrii. Autor wersji hebrajskiej był nauczycielem żydowskiej młodzieży męskiej wywodzącej się z zamożnych rodzin, tłumacz natomiast jego wnukiem, żyjącym w diasporze. Znaczne części tekstu hebrajskiego znalezione zostały w genizie kairskiej oraz w Qumran.
Dzieło znakomicie oddaje nastroje i myśl judaistyczną w przededniu powstania Machabeuszów. Autor ukazuje żydowskie społeczeństwo jako pełne kontrastów jasno spolaryzowanych: bogacze – biedni, pobożni – niepraktykujący, mocni – słabi, sprawiedliwi – bezbożni. W zakres treściowy księgi wchodzą następujące zagadnienia: prolog pochodzący od tłumacza, pochwała mądrości (1,1-20), pouczenia dotyczące właściwego życia (1,21-23,27), kolejna pochwała mądrości (24,1-34), kolejne pouczenia i przysłowia (25,1 – 37,31), mowa o zaszczytnych zawodach (38,1 – 39,11), następna seria przysłów i pouczeń (39,12 – 42,25) nauka o porządku kosmicznym (43), pochwała sławnych postaci (44,1 – 50,21) oraz konkluzja (50,22 – 51,30).
Nie można wyznaczyć jakiegoś klucza, który organizowałby księgę treściowo. Powstawała ona zapewne nie bez wpływu filozofii greckiej. Autor argumentuje, że celem całego nauczania i nabywania mądrości jest zdobycie samokontroli i umiejętności właściwego postępowania w życiu osobistym i społecznym. Mądrość zawiera się w Prawie. Nie jest zasadne rozgraniczanie Prawa i mądrości, rezerwując wyjaśnianie pierwszego kapłanom, drugiego zaś mędrcom. Otrzymując od Boga Prawo, Mojżesz otrzymał zarazem mądrość.
