Antychryst (gr. anti przeciw; w miejsce, zamiast; Christos Mesjasz), przeciwnik Mesjasza, jednostkowe lub zbiorowe określenie sił wrogich Chrystusowi.

W Piśmie Świętym o antychryście mówią tylko Listy Jana Apostoła, co dotyczyć może mającego się pojawić przy końcu świata przeciwnika Chrystusa (1 J 2,18; 4,3) bądź fałszywych nauczycieli (1 J 2,22; 2 J 7). W Ewangeliach synoptycznych nie występuje termin antychryst, częściej natomiast spotyka się w formie aluzyjnej pojęcie antychrysta, gdy mówią one o pseudo-Chrystusie i pseudo-Proroku (np. Mk 13,6.22; por. J 5,43); Paweł mówi o człowieku grzechu, o synu zatracenia, o przeciwniku, niegodziwym (2 Tes 2,3-8); Apokalipsa wspomina 2 Bestie (13,1-18), Wielką Nierządnicę (17) i Fałszywego Proroka (16,13; 19,20; 20,10).

Egzegeci racjonalistyczni upatrują źródło nowotestalnej nauki o antropologii w mitologii babilońskiej i perskiej. Bardziej zbliżony do prawdy wydaje się pogląd, według którego występująca w księgach NT idea antychrysta sięga swymi początkami proroctw Ez 38 i Dn 7,9-14. Stosunkowo skromne dane biblijne na temat antychrysta pozwalają w nim widzieć czasami jednostkę, kiedy indziej zaś całą społeczność. U Ezechiela mowa jest o pewnej zbiorowości sił wrogich, ale mają one jednostkowego przedstawiciela w osobie bądź władcy Tyru (28,2), bądź faraona (29,3), bądź wreszcie okrutnego Goga (38,2-9; 39,1-22). Prorok Daniel wymienia wiele bezbożnych sił, lecz wszystkie mają swe uosobienie w historycznej postaci Antiocha IV Epifanesa. Nie jest wykluczone, że właśnie te teksty służyły również za natchnienie autorom tekstów qumrańskich, gdyż jest w nich mowa o synu kłamstwa (I QpHab 2, 1; CD 8, 13; 20, 15), o bezbożnym kapłanie (1 QpHab 8, 8), o człowieku przemocy (CD 1, 14). W literaturze apokryficznej dominują tendencje do ukazywania opozycji antymesjańskiej reprezentowanej również przez jednostkę. Mówi się ponadto o przeciwnikach politycznych w ogólności (ApBa VI 17,1-18), lecz coraz częściej wroga zbiorowość bywa uosobiona bądź w kilku jednostkach (4 Ezd 5,6; 12,15), bądź w jednej konkretnej postaci. W NT jedynie św. Paweł zdaje się mówić o przeciwniku Mesjasza jako o jednostce, jednak egzegeci dalecy są w tym względzie od jednomyślności i nie brak wśród nich takich, którzy, powołując się na egzegezę ojców Kościoła, np. św. Augustyna (De civ. Dei 20,19,2), klasyczny tekst Pawła z 2 Tes 2,3-8 interpretują w sensie kolektywnym (np. E.B. Allo, D. Buzy, J. Bonsirven).

Chociaż antychryst już działa w świecie, to jednak jego ukazanie się w pełni ma dopiero nastąpić i ono właśnie będzie znakiem zbliżającego się końca świata. Istnieje jednak coś, co ciągle jeszcze uniemożliwia antychrystowi, który zdaniem wielu egzegetów wg 2 Tes 2,7 ma być szatanem, pojawienie się w całej pełni złowrogiej działalności. Przeszkodą powstrzymującą pełne objawienie się antychrysta jest nauczycielska działalność Kościoła i wiara w żywego Boga oraz Chrystusa.

Kazimierz Romaniuk