Kim jest Duch Święty?

1. Nasze wyobrażenia o Duchu Świętym

Kim jest Duch Święty? Ciekawe, jakie padłyby odpowiedzi na to pytanie, gdybyśmy zrobili ankietę lub sondaż uliczny, podobnie jak czasami pyta się o datę bitwy pod Grunwaldem czy Powstania Warszawskiego? Popularne wyobrażenia na temat Ducha Świętego mogą być czasem bardzo zaskakujące.

W „Legendzie Tatr” Kazimierza Przerwy-Tetmajera dwaj górale dyskutują na temat relacji Osób w Trójcy Świętej: „[Bóg] chodzi po niebie, pomrukuje, a Duk Świenty za nim na skrzidłak lace i w usy mu: gru gru gru! gru gru gru! – bo tys Paniezusowi zazrości […]. A jesce ta Ociec, jako Ociec, ale ty, Duhu Świenty, nie podwódź, ba rad bydź, co cie do Świentej Trójce rahujom, hoć jeś ptak! Furces, laces, a coś zrobiéł? Cyś sie to ukrzizować dał? Abo byś znał zmartwykpowstać? Pockaj! Niek cie oskubiom i zamurujom, cy trzeciego dnia wyjńdzies! […] Ja sie, pada, doprociwiéł, coby w Męce Pańskiej nic nie hybiało, a tyś za tela, pada, grok dzióbał po niebie!”.

Ta góralska teologia może nas bawić. Kiedyś jednak rozmawiałem z pewną kobietą, która opowiadała o postępach religijnej edukacji swojego syna. Pewnego dnia po powrocie ze szkoły powiedział, że „było o Duchu Świętym”. Na pytania mamy: „a kto to jest ten Duch Święty?” – odpowiedział: „To takie Uhuu ze skrzydłami”.

Wynik ulicznego sondażu na temat: „Kim jest Duch Święty?” – jak to pokazują inne tego typu próby i popularne teleturnieje – mógłby zaskoczyć nie jednego teologa.

Kim więc jest Duch Święty? Jaką rolę pełni w powszechnej historii zbawienia i w naszym osobistym życiu wiary? Zwróćmy się z tymi pytaniami nie do podręcznika „teologii po góralsku”, ani do wyników ulicznych sondaży, czy teleturniejowych odpowiedzi, ale do pewnego źródła, czyli do Pisma Świętego.

2. Słowo Boże o Duchu Świętym

Przeczytaliśmy dziś w Dziejach Apostolskich (rozdz. 2), że gdy Duch Święty zstąpił na zebranych w jednym miejscu uczniów Jezusa, to „wszyscy zostali napełnieni Duchem Świętym, i zaczęli mówić obcymi językami, tak jak im Duch pozwalał mówić”. Pozwalać lub nie pozwalać może tylko osoba, która kieruje się poznaniem i wolą. Duch Święty jest więc osobą, Trzecią Osobą Trójcy.

Duch Święty pełni ważną rolą w powszechnej historii zbawienia. Jego działanie – choć obecne od początku – wyraźnie objawiło się w dzień Pięćdziesiątnicy, dziesięć dni po Wniebowstąpieniu Jezusa. W historii zbawieni Duch Święty nazywany jest „innym Pocieszycielem (Parakletem)”, który kontynuuje zbawczą misję pierwszego Parakleta, czyli Jezusa (por. J 14,16.26; 15,26; 16,7; 1 J 2,1). Od zesłania Ducha Świętego rozpoczął się nowy etap historii zbawienia: czasy Ducha Świętego, czasy Kościoła. Wyraźnie mówi o tym drugie czytanie podkreślając rolę Ducha w życiu Kościoła. Jego zadanie polega na utrzymywaniu jedności Kościoła: „Różne są dary łaski, lecz ten sam Duch […] Wszystkim zaś objawia się Duch dla wspólnego dobra […] Wszyscyśmy bowiem w jednym Duchu zostali ochrzczeni, aby stanowić jedno ciało […] Wszyscyśmy też zostali napojeni jednym Duchem”.

Duch Święty pełni również istotną rolę w osobistym życiu wiary każdego z nas. „Nikt nie może powiedzieć bez pomocy Ducha Świętego: «Panem jest Jezus»” (2 Kor 12,3) – Duch prowadzi nas do wiary w Jezusa, do wyznawania wiary w Niego oraz do przyjęcia Go jako Pana w naszym życiu.

„Weźmijcie Ducha Świętego. Którym odpuścicie grzechy, są im odpuszczone, a którym zatrzymacie, są im zatrzymane” (J 20,22-23) – dzięki Duchowi Świętemu możemy doświadczać odpuszczenia grzechów w sakramentach świętych, szczególnie chrztu i pokuty.

3. Życie w Duchu Świętym

Co to oznacza dla naszego życia, że Duch Święty jest osobą, że działa w Kościele i w naszym osobistym życiu wiary? Jeśli Duch Święty jest osobą, to chrześcijanin powinien mieć z Nim osobową relację. Staramy się o taką relacją z Jezusem, także z Bogiem Ojcem. Jakie miejsce w naszej modlitwie zajmuje Duch Święty? Jeśli jest On osobą, to słyszy nasze modlitwy, kocha, ma wolę.

Kiedyś podczas wizyty duszpasterskiej spotkałem nastolatka, który miał problemy z nauką. Zapytał mnie bardzo poważnie: „Czy jeśli będę przed każdym odrabianiem lekcji modlił się do Ducha Świętego, to czy On pomoże mi w nauce?”. Oczywiście chłopiec usłyszał odpowiedź, że Duch Święty jest osobą, zna nasze trudności, słyszy nasze modlitwy, kocha nas i na pewno odpowie na taką modlitwę, o ile tylko będzie ona zanoszona szczerze i z wiarą. Ten chłopiec poważnie traktował Ducha Świętego i właśnie zaczął odkrywać Jego działanie we własnym życiu.

Jeśli będziemy otwarci na Boże działanie, to Duch Święty odegra ogromną rolę w naszym osobistym życiu wiary. To właśnie On porusza nasze serca, gdy słuchamy słowa Bożego, pobudza nas do pokuty i nawrócenia, wzbudza żal za grzechy, wprowadza nas w relację z Synem i Ojcem. W Jego mocy otrzymujemy odpuszczenie grzechów. Dzięki Niemu pod sakramentalnymi znakami mamy dostęp do wydarzeń zbawczych.

Jeśli Duch Święty działa w Kościele, to możemy być pewni, że Kościół jako całość nie zbłądzi w dziele pełnienia woli Bożej. Oczywiście zdarzają się w Kościele zgorszenia, grzechy, herezje i schizmy. Zdarzają się ludzie nadużywający władzy i wykorzystujący religię, a nawet samego Boga dla własnych celów. Jednak, to nie oni, ale właśnie Duch Święty ostatecznie kieruje Kościołem. Doświadczyliśmy tego, choćby podczas wyboru papieża Franciszka. Dziś mówi się dużo o kryzysie wiary i o kryzysie Kościoła. Jeśli Duch Boży kieruje Kościołem, to na pewno znajdzie ludzi otwartych na swój głosu i znajdzie rozwiązania także współczesnych trudności. Wiara w Ducha Świętego jest więc wiarą w Kościół.

4. Zakończenie

W tej chwili sprawujemy liturgię Mszy św. Słuchamy Bożego słowa i będziemy za chwilę karmić się ciałem Pańskim. Możemy to czynić, ponieważ w czasie Eucharystii działa Duch Pański. Czy można doświadczyć Jego obecności? Jeśli słuchając Bożego słowa, czujesz, że coś w twoim sercu porusza się, budzą się dobre pragnienia i postanowienia, to wiedz, że to właśnie są owoce działania Ducha Świętego.