Tekst w przekładzie Biblii Tysiąclecia:

1 Wszedł znowu do synagogi. Był tam człowiek, który miał uschłą rękę. 2 A śledzili Go, czy uzdrowi go w szabat, żeby Go oskarżyć. 3 On zaś rzekł do człowieka, który miał uschłą rękę: «Stań tu na środku!». 4 A do nich powiedział: «Co wolno w szabat: uczynić coś dobrego czy coś złego? Życie ocalić czy zabić?» Lecz oni milczeli. 5 Wtedy spojrzawszy wkoło po wszystkich z gniewem, zasmucony z powodu zatwardziałości ich serca, rzekł do człowieka: «Wyciągnij rękę!». Wyciągnął i ręka jego stała się znów zdrowa. 6 A faryzeusze wyszli i ze zwolennikami Heroda zaraz odbyli naradę przeciwko Niemu, w jaki sposób Go zgładzić. 7 Jezus zaś oddalił się ze swymi uczniami w stronę jeziora. A szło za Nim wielkie mnóstwo ludu z Galilei. Także z Judei, 8 z Jerozolimy, z Idumei i Zajordania oraz z okolic Tyru i Sydonu szło do Niego mnóstwo wielkie na wieść o Jego wielkich czynach. 9 Toteż polecił swym uczniom, żeby łódka była dla Niego stale w pogotowiu ze względu na tłum, aby się na Niego nie tłoczyli. 10 Wielu bowiem uzdrowił i wskutek tego wszyscy, którzy mieli jakieś choroby, cisnęli się do Niego, aby się Go dotknąć. 11 Nawet duchy nieczyste, na Jego widok, padały przed Nim i wołały: «Ty jesteś Syn Boży». 12 Lecz On surowo im zabraniał, żeby Go nie ujawniały.

Krytyka literacka:

• Treścią pierwszej części 3 rozdziału Ewangelii według św. Marka, tutaj rozważaną, jest piąty kulminacyjny spór Jezusa z faryzeuszami po którym następuje wzmianka o spotkaniach z tłumami i licznych uzdrowieniach nad jeziorem Genezaret. Fragment poprzedzony jest wypowiedzią Jana Chrzciciela o Jezusie, opisem wcześniejszej działalności Jezusa, w skład której wchodziły: nauczanie, powoływanie uczniów oraz uzdrowienia i towarzyszące spory z faryzeuszami (1,1 – 2,28). Po fragmencie (3,1-12) Ewangelista opisuje dalszy ciąg działalności Mistrza z Nazaretu.
• Kompozycja literacka rozważanego fragmentu Mk 3,1-12 składa się z dwóch części. Pierwsza z nich to opis cudu uzdrowienia nieprzedstawionego wcześniej człowieka, które tym razem dokonuje się z inicjatywy Jezusa i rozmowa z faryzeuszami na temat rzekomego złamania szabatu. Drugą stanowi relacja z wydarzeń znad jeziora Genezaret.
• Na poziomie leksykalnym należy przypisać redakcji obecność przysłówka palin (w. 1), którego użycie nawiązuje do pierwszego wejścia Jezusa do synagogi w Kafarnaum (1,21). Powiązanie nie ogranicza się jedynie do wzmianek o Jego podobnych przemieszczeniach natomiast gatunki literackie jakie można wyróżnić to: kontrowersja, dialog i opowiadanie.

Orędzie teologiczne:

• Jest już wiadomym, że Jezus jest Synem Człowieczym i Panem szabatu, a faryzeusze wrogo nastawieni. W synagodze znajduje się anonimowy człowiek, chory na atrofię. Oto Jezus wychodzi z inicjatywą, czyniąc to tylko w szabat, by owego człowieka uwolnić od choroby. Tym razem nikt za Jezusem nie krzyczy zmiłuj się, uzdrów, uwolnij. To Jezus prosi podejdź, wyciągnij rękę. Z miłości do bliźniego to czyni oczekując od ucznia wczorajszego i dzisiejszego, zajęcia stanowiska, które łączy wiarę i życie, zachowanie prawa i przykazanie miłości. Przywrócenie zdrowia człowiekowi cierpiącemu fizycznie, można porównać do przywrócenia pełni życia w jedności z Bogiem przez odwrócenie skutków grzechu, czego Bóg chciał dla ludzkości. Jezus zatem wypełnia pierwotny cel szabatu: doprowadza ludzkość do wspólnoty z Bogiem.

• Szabat zezwalał na interwencję medyczną tylko wtedy, kiedy zagrożone było życie człowieka. Prezentowana w rozważanym fragmencie sytuacja nie posiada takich znamion. Pewnym jest, że Jezus chce uczynić ten cud na widoku publicznym i czyni aluzję do wyjątku od prawa szabatu. Chodzi o walkę w czasie powstania machabejskiego, kiedy to żołnierz mógł odmówić walki w szabat, co doprowadzało do tragicznego zabijania ludzi. Postanowiono wówczas, że «Jeśliby jakikolwiek człowiek w dzień sobotni wyszedł walczyć przeciwko nam, my będziemy z nim walczyli, żebyśmy nie zginęli wszyscy, tak jak zginęli nasi bracia w jaskiniach» 1Mch 2,41. Bóg nie chce by dzień świąteczny przeszkadzał w czynieniu tego dobra, które w innym miejscu i innym czasie nie mogłoby się dokonać.

• Po wydarzeniu w synagodze Jezus usuwa się, staje się mniej widoczny. Oto po czasie objawiania się i obecności w synagogach Jezus zaczyna zwracać uwagę na tożsamość wspólnoty, tożsamość tych, których wokół siebie gromadzi. Nadal uzdrawia, wyp0ędza złe duchy, nucza. Napływ ludzi z wielu regionów i różnych kierunków pokazuje, że cieszy się On większą popularnością niż Jan Chrzciciel. Celem działalności Jezusa jest nawrócenie i wiara Jego słuchaczy. Ciągłe i bliskie przebywanie uczniów z Jezusem nie jest przywilejem, celem samym w sobie, ale tylko środkiem do jego osiągnięcia, narzędziem w realizacji Jego misji. W tej misji będą oni mieli swój udział, do tego samego celu będą zmierzali. Polecenia dawane demonom, aby nie ujawniały Jego tożsamości, pokazują, że Jego wolą nie jest abstrakcyjne poznanie pewnych treści wywodzonych np. z tzw. tytułów chrystologicznych.

• Fragment Ewangelii opowiadający o sporach Jezusa z faryzeuszami jest miniaturą Ewangelii, gdyż z jednej strony zapowiada cały dramat męki 3,6, z drugiej zaś przywołuje wydarzenie, które podda osądowi każde sumienie 3,4.

Ojcowie Kościoła:

• Nasze zgromadzenia, dlatego odbywają się w dniu słońca, ponieważ jest to pierwszy dzień, w którym Bóg z ciemności wyprowadził materię i stworzył świat, a Jezus Chrystus, nasz Zbawiciel, w tym dniu zmartwychwstał. Św. Justyn, Apologiae, 1, 67.
• Ci, którzy trwali w dawnym porządku, przeszli do nowej nadziei i nie zachowują już szabatu, ale święcą dzień Pański, dzień, w którym nasze życie zostało pobłogosławione przez Chrystusa i przez Jego śmierć. Św. Ignacy Antiocheński, Epistula ad Magnesios, 9, 1.

Kultura i sztuka:

James Tissot, Les pharisiens questionnent Jésus, (Brooklyn Museum)

Jerozolima, Izrael (zdjęcie z prywatnego zbioru autora)

Życie i nauczanie Kościoła:

• Ewangelia przytacza wiele sytuacji, gdy oskarżano Jezusa o naruszenie prawa szabatu. Jednak Jezus nigdy nie narusza świętości tego dnia (Por. Mk 1, 21; J 9, 16). Wyjaśnia autorytatywnie jego autentyczne znaczenie: "To szabat został ustanowiony dla człowieka, a nie człowiek dla szabatu" 2, 27. Powodowany współczuciem Chrystus uznaje za dozwolone "w szabat uczynić coś dobrego (aniżeli) coś złego... życie ocalić (aniżeli) zabić" Por. 3, 4. Szabat jest dniem Pana... miłosierdzia i czci Boga (Por. Mt 12, 5; J 7, 23). "Syn Człowieczy jest panem szabatu" (Mk 2, 28). KKK 2173
• Znakami tej Jego potęgi miłości są dokonywane przez Niego uzdrowienia: pokazuje w ten sposób, że Królestwo Boże jest blisko, przywracając mężczyznom i kobietom ich integralność duchowo-cielesną. Mówię, że owe uzdrowienia są znakami: ich sens nie wyczerpuje się w samym fakcie, lecz kierują one ku przesłaniu Chrystusa, prowadzą nas do Boga i pozwalają zrozumieć, że prawdziwą i najpoważniejszą chorobą człowieka jest nieobecność Boga, źródła prawdy i miłości. I tylko pojednanie z Bogiem może nam dać prawdziwe uzdrowienie, prawdziwe życie, bo życie bez miłości i bez prawdy nie byłoby życiem. Królestwo Boże to właśnie obecność prawdy i miłości, i tym jest uzdrowienie w głębi naszego jestestwa. Rozumiemy zatem, dlaczego Jego nauczaniu towarzyszą zawsze uzdrowienia: tworzą one jedno przesłanie nadziei i zbawienia. Benedykt XVI, Rozważanie przed modlitwą "Anioł Pański" 8 lutego 2009

Pytania do refleksji:

• Faryzeusze wykazują szczególną gorliwość w przestrzeganiu i egzekwowaniu prawa nawet wobecności Jezusa. Czy zapatrzony w prawo nie tracę sprzed oczu człowieka będącego w potrzebie?
• Czy nie powtarzam błędów „sprawiedliwych faryzeuszów”? Jaki jestem wobec innych pod względem przestrzegania praw i obowiązków?
• Czy naśladuję Jezusa, który widzi całego człowieka, Jezusa troskliwego i miłosiernego?

Literatura poszerzająca:

• Malina, A., Ewangelia według św. Marka. Nowy Komentarz Biblijny, s. 210-226.
• Healy, M., Ewangelia według św. Marka. Katolicki Komentarz do Pisma Świętego, przekł. E. Litak, Poznań 2020, s. 50-57.
• Zevini, G., Lectio Divina na każdy dzień roku, Warszawa 2000, s. 92-94.
• Rosik, M., Kościół a Synagoga (30-313) na rozdrożu, Wrocław 2016, s. 228-234.

Opracował: Ks. Piotr Dymon SDS