Tekst grecki i polski

Najważniejsze słowa greckie

• ἀποθνῄσκω [apothnēskō] – „umierać”. Ten czasownik dość szeroko opisuje rzeczywistość śmierci – nie tylko ludzi i zwierząt, ale też roślin: drzew (Jud 12) lub nasion (J 12,24; 1Kor 15,36). Chociaż podstawowe jego znaczenie dotyczy przede wszystkim śmierci w jej fizycznym aspekcie, to jest używany również w odniesieniu do śmierci wiecznej oraz „śmierci moralnej” – wiążącej się z rzeczywistością grzechu odrywającego od prawdziwego życia, płynącego od Boga. Może określać również możliwość śmierci, wtedy powinien być tłumaczony jako „być śmiertelnym”. Wyraz ten jest wzmocnionym wariantem czasownika θνῄσκω [thnēskō] (mającego praktycznie identyczne znaczenie), do którego dodano przyrostek ἀπό [apo].
• ζάω/ζῶ [zaō/zō] – „żyć”. Chociaż w tytule komentarza pojawia się rzeczownik „życie” i jest on dwukrotnie obecny w polskim przekładzie Biblii Tysiąclecia, to jednak w tekście greckim daremne będzie poszukiwanie jakiejkolwiek formy rzeczownika ζωή [zōē] („życie”). Tymczasem aż pięć razy w tym krótkim fragmencie (1 raz w w. 19 i 4 razy w w. 20) pojawia się czasownik ζῶ [zō] („żyć”). Oczywiście już w grece klasycznej oprócz znaczenia dosłownego, obejmującego zarówno ludzi, zwierzęta, jak i rośliny (oraz bogów!), posiadał sens szerszy, mataforyczny: „żyć” oznaczało być pełnym sił życiowych, wigoru, posiadać w sobie siłę życiową (w ten sposób mówiono o słowach, o wodzie, o ogniu). Nowy Testament dodał jeszcze jedno znaczenie mówiące o prawdziwym, szczęśliwym życiu w królestwie Bożym.
• χάρις [charis] – „łaska”. Ten rzeczownik ma przynajmniej cztery podstawowe znaczenia. Pierwsze z nich to „wdzięk” albo „urok”, coś co wywołuje radość albo uczucie przyjemności: takie były słowa Jezusa w Nazarecie „pełne wdzięku” (Łk 4,22). Drugie znaczenie to pewna „łaskawość” albo „życzliwość” kogoś wyżej postawionego (króla, właściciela, Boga) wobec osoby postawionej niżej (poddanego, niewolnika, człowieka) – bardzo często wyrażająca się w pomocy i opiece. Trzecie znaczenie to pewien konkretny przejaw tej łaskawości: jakiś dar, dobrodziejstwo, ale też czyn lub gest – tego znaczenia używa się najczęściej w codziennym języku religijnym mówiąc o „łasce Bożej”, jako o czymś, co człowiek może „posiadać” albo raczej czym człowiek może zostać obdarzony. Czwarte znaczenie to „wdzięczność” albo „dziękczynienie”.

Biblię Biblią wyjaśniać

• Rz 6,3-11: „Czyż nie wiadomo wam, że my wszyscy, którzy otrzymaliśmy chrzest zanurzający w Chrystusa Jezusa, zostaliśmy zanurzeni w Jego śmierć? Zatem przez chrzest zanurzający nas w śmierć zostaliśmy razem z Nim pogrzebani po to, abyśmy i my postępowali w nowym życiu – jak Chrystus powstał z martwych dzięki chwale Ojca.
  Jeżeli bowiem przez śmierć, podobną do Jego śmierci, zostaliśmy z Nim złączeni w jedno, to tak samo będziemy [z Nim złączeni w jedno] przez podobne zmartwychwstanie. To wiedzcie, że dla zniszczenia ciała grzesznego dawny nasz człowiek został z Nim współukrzyżowany po to, byśmy już dłużej nie byli w niewoli grzechu. Kto bowiem umarł, został wyzwolony z grzechu.
  Otóż, jeżeli umarliśmy razem z Chrystusem, wierzymy, że z Nim również żyć będziemy, wiedząc, że Chrystus, powstawszy z martwych, już więcej nie umiera, śmierć nad Nim nie ma już władzy. Bo to, że umarł, umarł dla grzechu tylko raz, a że żyje, żyje dla Boga. Tak i wy rozumiejcie, że umarliście dla grzechu, żyjecie zaś dla Boga w Chrystusie Jezusie”.
• Kol 3,3-4: „Umarliście bowiem i wasze życie jest ukryte z Chrystusem w Bogu. Gdy się ukaże Chrystus, nasze Życie, wtedy i wy razem z Nim ukażecie się w chwale”.

Komentarz biblisty

• Chociaż słowo „chrzest” nie pojawia się w tym fragmencie ani razu, to jednak właśnie ta tajemnica pozostaje w centrum nauczania świętego Pawła. Jest ona wyrażona przede wszystkim przez obraz łączący w sobie dwie rzeczywistości: śmierci i życia. Przyjmując Chrystusa w sakramencie chrztu chrześcijanin zostaje zanurzony w tajemnicy Jego śmierci, zostaje – jak mówi święty Paweł: „razem z Chrystusem przybity do krzyża”. W ten sposób „stary człowiek” umiera – przede wszystkim dla grzechu, ale również dla Prawa, które nie ma mocy nad zmarłymi. W ten sposób zostaje zburzona (w. 18) więź pomiędzy chrześcijaninem a Prawem, uwalniając go od obowiązku zachowywania formalnych wymogów, takich jak obrzezanie.
  Jednocześnie jednak chrzest rozpoczyna „nowe życie”, które pozornie nie jest niczym nowym, wciąż jest „życiem w ciele”. W rzeczywistości jednak życie chrześcijanina to życie zupełnie inne – u jego początku jest Chrystus, który dzięki swojemu wielkiemu dziełu miłości, jakim było wydanie siebie na krzyżu, obdarza nowym życiem. W wymiarze indywidualnym rozpoczyna się ono od aktu „wiary w Syna Bożego”, dzięki któremu człowiek zostaje obdarzony łaską Boga. Jest nią przede wszystkim dogłębne zjednoczenie ze Zbawicielem, dzięki czemu Paweł może powiedzieć „żyje we mnie Chrystus”. To nowe życie nie jest więc życiem amoralnym, pomimo odrzucenia Prawa – wręcz przeciwnie, teraz jest podporządkowane nowej moralności, której wzór i przykład zostawił Jezus, umiłowawszy człowieka aż do śmierci.
  Fałszywi nauczyciele działający w Galacji namawiali chrześcijan do zachowywania Prawa po przyjęciu chrztu. Paweł pokazuje w swoim Liście, że taki sposób postępowania jest pozbawiony sensu, co więcej: kwestionuje on zasadność śmierci Chrystusa. Jeśli bowiem chrześcijanin decyduje się zachowywać żydowskie Prawo, to przyznaje w ten sposób, że jest ono w stanie usprawiedliwić człowieka. Jeśli tak jest w rzeczywistości to „Chrystus umarł na darmo” skoro istnieje inny niż Jego śmierć sposób usprawiedliwienia ludzkości i pojednania jej z Bogiem. Paweł konsekwentnie przypomina, że powrót człowieka do Stwórcy może dokonać się jedynie przez przyjęcie łaski, jaką otrzymuje on dzięki śmierci Chrystusa.
  Czy pamiętam, że chrzest jest zjednoczeniem ze śmiercią Chrystusa?
  Czy jestem w stanie powiedzieć ze św. Pawłem: „żyje we mnie Chrystus”?
  Skąd płynie moja nadzieja zjednoczenia z kochającym Bogiem?
  
  Modlitwa
  Odwróć swe oblicze od moich grzechów
  i zmaż wszystkie moje przewinienia.
  Stwórz, Boże, we mnie serce czyste
  i odnów we mnie moc ducha (Ps 51,11-12).

 Biblia w sztuce