Tekst grecki i polski

Najważniejsze słowa greckie

• φρουρέω [frureō] – „strzec”. Od strony etymologii ten czasownik jest już znany, chociaż rozpoznanie budujących go elementów nie należy do zadań łatwych. Najpierw jest przyimek πρό [pro] „z przodu”, „przed”, a później czasownik ὁράω [horaō] „widzieć”, „dostrzec” – najciekawsze jest to, że te dwa słowa już raz się spotkały w tym cyklu komentarzy, ale wtedy z ich spotkania narodził się czasownik προοράω [prooraō] – „przewidywać”. Wracając do φρουρέω jego podstawowe znaczenie oczywiście bardzo konkretne i odnosi się do straży najczęściej zbrojnej pełnionej wobec kogoś: zarówno po to by go chronić przed niebezpieczeństwem z zewnątrz, jak i po to by uniemożliwić mu ucieczkę. W greckiej literaturze pojawia się niekiedy również w znaczeniu „strzec” ciszy, „związać” albo „utrzymać panowanie”. W tekstach biblijnych pojawia się dość rzadko: tylko raz w Septuagincie (Mdr 17,15 o zamknięciu w więzieniu) i cztery razy w Nowym Testamencie – oprócz Ga 3,23 również 2Kor 11,32; Flp 4,7 i 1P 1,5.
• παιδαγωγός [paidagōgos] – „wychowawca”. Pedagog to po grecku παιδὸς ἀγωγός [paidos agōgos], gdzie ἀγωγός (od czasownika ἄγω [agō], „prowadzić”) oznacza „przewodzenie”, „prowadzenie”, ale też „przewodnika”. Παιδὸς z kolei to dopełniacz rzeczownika παῖς [pais], „dziecko”, całe wyrażenie oznacza zatem „przewodnik dziecka”. W świecie grecko-rzymskim παιδαγωγός był zaufanym niewolnikiem, który pełnił funkcję strażnika i opiekuna chłopców, troszczącego się również o ich postępowanie. Do jego zadań należało odprowadzanie młodego człowieka do nauczyciela, od którego był zwykle odróżniany. W Nowym Testamencie pojawia się trzy razy: dwukrotnie w odniesieniu do Prawa (Ga 3,24.25), zaś raz tym terminem zostali określeni nauczyciele we wspólnocie korynckiej, odróżnieni od świętego Pawła, porównującego siebie do ojca (1Kor 4,15).
• υἱός [hyios] – „syn”. Właściwie to na tej kropce można byłoby wpis zakończyć. Trudno jednak przejść bez przynajmniej krótkiego zatrzymania nad słowem, które w Nowym Testamencie pojawia się prawie 400 razy, zajmując 9. miejsce w klasyfikacji najczęściej pojawiających się rzeczowników (po θεός, Ἰησοῦς, κύριος, ἄνθρωπος, Χριστός, πατήρ, ἡμέρα i πνεῦμα). Zasadniczo oznacza potomka płci męskiej, niemal zawsze w odniesieniu do ludzi, chociaż można znaleźć wyjątek w Mt 21,5. Często jest też używany (przede wszystkim w liczbie mnogiej) jako ogólne określenie potomstwa – przede wszystkim gdy mowa o „synach Izraela” albo „synach Abrahama”. Z punktu widzenia teologii trzeba również zwrócić na dwa niezwykle istotne określenia odnoszone bardzo często (chociaż nie zawsze!) do Jezusa: „syn człowieczy” i „syn Boży” – przykład można znaleźć w powyższym fragmencie, gdy Paweł do chrześcijan Glacji kieruje słowa „jesteście synami Bożymi”.

Biblię Biblią wyjaśniać

• Ga 4,1-7: „A to mówię: Jak długo dziedzic jest nieletni, niczym się nie różni od niewolnika, chociaż jest właścicielem wszystkiego. Aż do czasu określonego przez ojca podlega on opiekunom i rządcom. My również, dopóki byliśmy nieletni, pozostawaliśmy w niewoli «żywiołów tego świata». Gdy jednak nadeszła pełnia czasu, zesłał Bóg Syna swego, zrodzonego z Niewiasty, zrodzonego pod Prawem, aby wykupił tych, którzy podlegali Prawu, byśmy mogli otrzymać przybrane synostwo. Na dowód tego, że jesteście synami, Bóg zesłał do serc naszych Ducha Syna swego, który woła: Abba, Ojcze! A zatem nie jesteś już niewolnikiem, lecz synem. Jeżeli zaś synem, to i dziedzicem z woli Bożej”.
• J 1,10-13: „Na świecie było [Słowo],
  a świat stał się przez Nie,
  lecz świat Go nie poznał.
  Przyszło do swojej własności,
  a swoi Go nie przyjęli.
  Wszystkim tym jednak, którzy Je przyjęli,
  dało moc, aby się stali dziećmi Bożymi,
  tym, którzy wierzą w imię Jego
  – którzy ani z krwi,
  ani z żądzy ciała,
  ani z woli męża,
  ale z Boga się narodzili”.

Ojcowie Kościoła

• „Prawo więc zostało ustanowione z konieczności. Dla nas pełniło rolę wychowawcy; wyzwoliło nas z dawnej bezbożności, a nauczywszy wiedzy Bożej zaprowadziło nas do Chrystusa Pana jako do nauczyciela, abyśmy nauczyli się od Niego doskonałych nauk i osiągnęli usprawiedliwienie przez wiarę. Ci, którzy już osiągnęli dojrzałość, nie potrzebują opieki wychowawcy. [Apostoł] wskazuje na doskonałość tych, którzy uwierzyli. Cóż jest bowiem doskonalszego od tych, któzy nazywają się synami Bożymi?” (Teodoret z Cyru, Komentarz do Listu św. Pawła do Galatów 3,24-26; tłum. S. Kalinkowski).

Biblia w sztuce