Sprawozdanie
z II Jesiennych Międzynarodowych Dni Biblijnych
w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim
Jana Pawła II
W dniach 25-27 października 2007 r. Instytut Nauk Biblijnych KUL oraz Dzieło Biblijne zorganizowało II Jesienne Międzynarodowe Dni Biblijne pod hasłem „Qumran pomiędzy Starym a Nowym Testamentem”. Wybór tej tematyki wynikał z faktu obchodu 60 rocznicy odkryć pierwszych zwojów qumrańskich. Wiosną 1947 r. jeden z Beduinów odnalazł pierwsze manuskrypty w grocie położonej na Pustyni Judzkiej blisko Morza Martwego (grota I). Pisma te ukryte przez wspólnotę z Qumran w 68 r. prawie dwa tysiące lat czekały na odkrycie. W latach 1947-1956 wydobyto na światło dzienne manuskrypty złożone w 11 grotach. Analiza odkrytych pism o charakterze biblijnym, prawnym, dokumentarnym, egzegetycznym, liturgicznym, dydaktycznym i apokryficznym pozwala archeologom, historykom, egzegetom i teologom spojrzeć w nowym świetle na judaizm okresu Drugiej Świątyni, na proces kształtowania się tekstu starotestamentalnego, na oryginalność chrześcijaństwa i Nowego Testamentu oraz na sposób życia i duchowość mieszkańców wspólnoty w Qumran.
Wybór Lublina jako miejsca Międzynarodowej Konferencji wiązał się bardzo ściśle z osobą prof. Józefa Tadeusza Milika, który zmarł 6 stycznia 2006 r. Ten wybitny naukowiec o genialnym talencie paleograficznym i filologicznym rozpoczynał swoją karierę naukową po wojnie właśnie w Lublinie w Katolickim Uniwersytecie Lubelskiej. W roku 1953 został on wybrany przez o. Rolanda de Vaux z Ecole Biblique w Jerozolimie do międzynarodowego zespołu naukowców, którego celem była publikacja pism qumrańskich w oficjalnym wydaniu Discoveries in the Judean Desert (Clarendon Press w Oxfordzie). Nie ma dziś poważnego opracowania o Qumran, w którym osiągnięcia i prace tego polskiego specjalisty nie byłyby cytowane. Jemu została dedykowana zarówno II Jesienne Międzynarodowe Dni Biblijne w KUL jak i publikacja, która będzie owocem tej Konferencji.
II Jesienne Międzynarodowe Dni Biblijne w Lublinie zgromadziły czołowych qumranologów, filologów i egzegetów światowej sławy na czele z prof. Emilem Puechem z Ecole Biblique w Jerozolimie, z prof. Florentino García Martínezem z unierystetu w Gronningen i Leuven oraz z prof. Edwardem Lipińskim z uniwersytetu w Leuven. Aula im. S. Kard. Wyszyńskiego w Lublinie zgromadziła rzesze profesorów różnych specjalności, studentów i wszystkich zainteresowanych tematyką odkryć qumrańskich. W pierwszy dzień obrad po uroczystym powitaniu przez Dziekana Wydziału Teologii Ks. Prof. J. Pałuckiego i po słowie wprowadzenia przez Dyrektora Instytutu Nauk Biblijnych Ks. Prof. Ryszarda Rubinkiewicza wykład inauguracyjny pt. „Les manuscrits de Qumrân et le Nouveau Testament. Les Maîtres et les espérances” wygłosił ks. prof. E. Puech z Ecole Biblique w Jerozolimie. W głębokim i pełnym inspirujących treści wykładzie podkreślił on, że głębsza znajomość pism qumrańskich pozwala na dostrzeżenie wielu różnorodnych judaizmów istniejących na przełomie er. Jednocześnie pisma te rzucają światło na nauczanie i działalność Jezusa z Nazaretu sytuując Go lepiej w kontekście Palestyny pierwszego wieku. Ten wybitny qumnarolog pracujący nad manuskryptami w Jerozolimie już od 37 lat konkludował w swym wystąpieniu, że mimo oczywistych związków, które mają swe źródło we wspólnym dziedzictwie i zakorzenieniu kulturowym, Jezus wyraźnie odróżnia się od Mistrza Sprawiedliwości. Nie jest On tylko Mistrzem bądź oświeconym Prorokiem, lecz oczekiwanym Mesjaszem, Królem, Kapłanem i Synem, który działa w mocy i w autorytecie samego Boga. Ożywiona dyskusja po wystąpieniu wskazywała na wagę poruszanych zagadnień dla badań w wielu dziedzinach nauki. Drugi z prelegentów prof. Florentino García Martínez wygłosił wykład na temat „Qumran and the New Testament: the case of the ‘New Jerusalem’”, w którym zwrócił uwagę na treściowe związki zachodzące pomiędzy tekstami z Qumran a Nowym Testamentem. Na rolę w badaniach qumrańskich prof. Józefa Tadeusza Milika określanego jako „Champolliona zwojów” i „Uczonego uczonych” zwrócił uwagę dr. Zdzisław Kapera z Uniwersytetu Jagielońskiego w swym wystąpieniu „Józef Tadeusz Milik (1922-2006) - qumranolog i orientalista”. Ks. Prof. R. Rubinkiewicz w swym wystąpieniu próbował odpowiedzieć na p[ytanie „Dlaczego Pan Jezus musiał umrzeć na krzyżu?” wskazując szczególnie na Zwój Świątynny 64,6-13, w którym wyraźnie mowa jest o wyroku śmierci przez powieszenie żywego człowieka na drzewie. W pierwszym dniu obrad bardzo ciekawe referaty wygłosili także dr Ewa Zając z KUL – „Narodziny Noego w tradycji biblijnej (Rdz 5,28-29) oraz literaturze apokryficznej (1QapGen I,22-V, 1Hen 106-107, 4Q534)”, dr Svitlana Vyshnevska z Ukrainy, „Qûshtā w 1 Hen i alētheiā Ewangelii Janowej: analiza porównawcza”, ks. dr hab. Stefan Szymik z KUL, „Qumran a kanon Biblii Hebrajskiej”, prof. dr hab. Edward Dąbrowa z Uniwersytetu Jagielońskiego, „Czy Statuty króla zawierają aluzje historyczne?”, ks. dr hab. Dariusz Dziadosz z KUL, „Specyfika qumrańskiej wersji Ksiąg Samuela (4QSam a) w relacji do Tekstu Masoreckiego oraz Septuaginty” oraz dr Maria Kardis z Uniwersytetu Rużomberok w Słowacji, „Modlitwa i jej znaczenie w literaturze apokryficznej”.
W drugim dniu obrad 26 października jako pierwszy z prelegentów wystąpił ponownie ks. prof. Emile Puech, który w wykładzie zatytułowanym „Les manuscrits de Qumrân et le Nouveau Testament. Nouveau Moïse: de quelques pratiques de la Loi” poruszył kwestię interpretacji Prawa Mojżeszowego przez Mistrza Sprawiedliwości i przez Jezusa nazywanego Nowym Mojżeszem. W świetle konkretnych praktyk Prawa takich jak rozwód i cudzołóstwo, miłość bliźniego, spoczynek szabatowy próbował on zwrócić uwagę na continuum i novum nauczania Jezusa z Nazaretu. Poruszył przy tym także głębiej praktyki egzorcyzmów, kalendarze i egzekucję ukrzyżowania w świetle tekstów qumrańskich. W tym dniu na uwagę zasługiwał wykład prof. Edwarda Lipińskiego, „Posiłki obrzędowe Esseńczyków a palmyreńskie uczty sakralne” koncentrujący się na charakterystyce dokumentów dotyczących bankietów obrzędowych kapłanów świątyni Bela w Palmyrze. Ks. prof. Henryk Witczyk z KUL w wykładzie „Dualizm światła i ciemności w tekstach qumrańskich i w Ewangelii św. Jana” zwrócił szczególną uwagę zarówno na elementy wspólne, jak i zasadnicze różnice pomiędzy tekstami z Qumran i czwartą Ewangelią podkreślając złożony i niejednorodny charakter kompozycji tych dzieł. Ks. prof. Bogdan Poniży z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu w wykładzie „Pogańska wizja życia i jej teksty źródłowe (Mdr 1,16-2,24)” przedstawił literackie bogactwo Księgi Mądrości zwracając szczególną uwagę na jej elementy bliskie tekstom qumrańskim. W tym dniu przedstawione zostały także bardzo twórcze i bogate w treść wystąpienia, których autorami byli: ks. dr Ryszard Kempiak z Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu, „Paweł i essenizm qumrański”, dr hab. Krzysztof Pilarczyk i dr Andrzej Mrozek z Uniwersytetu Jagielońskiego, „60 lat polskiego qumranoznawstwa”, ks. prof. Antoni Tronina z KUL, „Tekst Księgi Hioba w świetle rękopisów z Qumran”, ks. dr Jerzy Woźniak z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Bydgoszczy, „Targum Hioba 21,20-27 w Qumran”, ks. dr hab. Mirosław S. Wróbel z KUL, „Zwój Miedziany (3Q 15) jako enigma i wyzwanie”. W ożywionej dyskusji po tych wykładach czynny udział wzięli prof. Emile Puech i prof. Florentino García Martínez.
W ostatnim dniu obrad ks. prof. Waldemar Chrostowski z UKSW w swym wykładzie „Qumran w myśleniu teologicznym Benedykta XVI” wskazał na najnowszą książkę papieża Jezus z Nazaretu dokonując w niej analizy kilku interesujących wzmianek do odkryć w Qumran i nad Morzem Martwym. W tym dniu także ciekawe referaty wygłosili ks. dr Bartosz Adamczewski, student Biblicum „’Ten jubilees of years’. Symbolical datation of the end of the era of iniquity in the Qumran writings”, mgr. Krzysztof Pilarz z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, „Rodzina w Qumran. Przegląd koncepcji występujących w parabiblijnych Zwojach Znad Morza Martwego”, ks. dr Artur Malina z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, „Chrzciciele na pustyni. Oczyszczenia wodą w Qumran i w Nowym Testamencie” oraz dr hab. Piotr Muchowski z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, „Formy literackie w piśmiennictwie qumrańskim: problem klasyfikacji”.
Obrady zakończył Dyrektor Instytutu ks. prof. Ryszard Rubinkiewicz dziękując wszystkim prelegentom i audytorium za liczny i twórczy udział podczas trzech 3 dni żmudnej, wytrwałej i twórczej pracy. Tematyka wskazująca na rolę i znaczenie pism znad Morza Martwego dla badań nad Starym Testamentem, nad Nowym Testamentem oraz nad judaizmem okresu II świątyni oddaje cześć i hołd wszystkim twórcom, kopistom, odkrywcom i badaczom, którzy udostępnili ludzkości te niezwykłe manuskrypty prowokujące w dalszym ciągu do wielu pytań i twórczych poszukiwań.
Ks. Mirosław S. Wróbel, KUL
