Co naprawdę zdarzyło się w tę noc?
Czy rzeczywiście sam Pan Bóg wyniszczył pierworodnych w Egipcie? (tak czytamy m.in. w Psalmach). Jak pogodzić ten fakt z obrazem Boga miłości? Kim jest Niszczyciel z Wj 12,3. Biblia jerozolimska pisze w tym kontekście o demonie u ludów koczowniczych? Czy był to wiec "współpracownik" szatana? I jak wytłumaczyć, że Pan Bóg posłużył sie mocami piekielnymi dla realizacji swojego planu? (Chyba że Niszczyciel na kartach Biblii to inna rzeczywistość). Kim jest Mściciel (wspominany m.in. w brewiarzu), czy anioł śmierci? Czy te określenia odnoszą sie do Niszczyciela? Jak wiec rozumieć to, co wydarzyło sie tamtej nocy. W co wierzymy jako chrześcijanie, w co wierzą Żydzi?
Pytanie to łączy w sobie kilka kwestii, które pozostawały w polu badań biblistów od wielu dziesiątek lat. Wiążą się one najogólniej mówiąc z problematyką literacko-historyczną ostatniej plagi. Nawet pobieżna analiza wykaże, że różni się ona pod względem literackim od pozostałych opisów cudownego działania Boga w Egipcie. Przede wszystkim nie wpisuje się w schemat: zapowiedź – plaga – zgoda faraona na wyjście Izraelitów – ustąpienie plagi – zmiana decyzji faraona. Naukowcy widzą w prostocie i archaiczności tekstu najstarszą warstwę literacką całego opowiadania o wyjściu z Egiptu. W czym przejawia się ta archaiczność? Jako jedyna wprost jest zapowiedziana w Wj 4,23.
Przede wszystkim jednak archaizm jawi się w nawiązaniu do zwyczajów plemion koczowniczych, o których wspomniane zostało w pytaniu. Beduini w czasie przesilenia wiosennego spożywali kolację, która związana była z wierzeniami w istnienie demona, który wtedy grasuje po ziemi. „Amuletem”, który go odstraszał, było posmarowanie drzwi namiotów krwią baranka. W ten sposób wszyscy pierworodni zostawali przy życiu. Zwyczaje te znane były patriarchom izraelskim i przenikły do ich mentalności. Jednak nie zostały przejęte bezkrytycznie, ale wpisano je w monoteistyczną wizję teologiczną.
Wspomnienie o Niszczycielu, który przejdzie przez Egipt, wiąże się z „angelologią” Pięcioksięgu, w której aniołowie są symbolem („ucieleśnieniem”) działania samego Boga. Ponieważ za każdym razem, gdy w Pięcioksięgu mowa jest o aniołach, autorzy mają de facto na myśli działanie Boga, saduceusze całkowicie odrzucili wiarę w istnienie aniołów.
O tym, że przejście anioła związane jest z osobą samego Boga świadczy chociażby wzmianka w Wj 12,12, gdzie Bóg mówi, że to On przejdzie przez Egipt, zabije wszystko, co pierworodne i dokona sądu nad bogami. Czy zatem można mówić o rysie na obrazie Boga?
Jak wspomnieliśmy w poprzedniej odpowiedzi na pytanie o wielość wizerunków Boga w Biblii, każdy z nich jest tylko symbolem, częścią wielkiej układanki. Jednak należy pamiętać o celu, który przyświeca wyjściu Izraelitów z Egiptu. Głównym celem wędrówki miała być modlitwa i święto ku czci Boga (Wj 4,23; 5,1.3). Drugorzędnym, choć dla biegu całej historii Izraela ważniejszym, celem było odwrócenie złego losu, w którym pierworodny syn Boga, Izrael (4,23), jest niesłusznie uciskany, mimo swoich zasług dla Egiptu. Bóg objawia swoją dobroć poprzez oddanie sprawiedliwości. Na początku Księgi Wyjścia faraon nakazuje zabijanie niemowląt izraelskich, przy opuszczaniu niegościnnej ziemi, to sam Bóg sprowadza śmierć na pierworodnych egipskich. W ten sposób faraon wyrzuca Izraelitów ze swojego królestwa.
Żydzi widzą w obrazie krwi prawdę o oddaleniu grzechów, jakie towarzyszy składaniu ofiar. Poprzez rytuał złożenia ofiar dokonywało się przebłaganie, którego ostatecznym spełnieniem jest śmierć Jezusa. Dla chrześcijan pokropienie odrzwi domów staje się zapowiedzią odkupieńczej ofiary Chrystusa. On swoją krwią obmywa wierzących z grzechu. Dlatego też w czwartej ewangelii Jezus umiera w dniu i godzinie, gdy w świątyni zabijano baranka paschalnego.
Jesteś na facebooku? My też! :)
Zapraszamy do dyskusji na temat powyższej odpowiedzi na naszej facebook'owej stronie!
"Scriptura crescit cum legente"
"Pismo rośnie wraz z czytającym je" (św. Grzegorz Wielki)
Każdy rozmiłowany w Słowie Bożym napotyka w Biblii fragmenty, które sprawiają mu trudność w interpretacji. Zachęcamy zatem wszystkich odwiedzających stronę Dzieła Biblijnego do zadawania pytań. Na każde pytanie odpowiedź zostanie udzielona w ciągu około tygodnia, a następnie będzie ona opublikowana w sekcji "Pytania do Biblii".
Kliknij TUTAJ, żeby przesłać pytanie.
