Przypowieść o siewcy: Mk 4, 1-20

 „Słuchajcie: Oto siewca wyszedł siać. A gdy siał, jedno ziarno padło koło drogi. Przyleciały ptaki i wydziobały je. Inne padło na grunt kamienisty, gdzie było mało ziemi, a szybko wzeszło, bo gleba nie była głęboka. Lecz gdy pokazało się słońce, przypaliło je i ziarno uschło, bo nie zapuściło korzeni. Inne padło między ciernie. A ciernie wyrosły i zagłuszyły je, i nie wydało plonu. Jeszcze inne ziarna padły na glebę urodzajną i wydały plon dorodny i obfity: jedno trzydziestokrotny, inne sześćdziesięciokrotny, a jeszcze inne stokrotny”. I mówił: „Kto ma uszy do słuchania, niech słucha!'.

Mimo utraty części ziaren (Mk 4, 4-7) przesłanie przypowieści napawa optymizmem. Okazuje się bowiem, że plon jest niezwykle wielki, czyli bardzo liczni są ci, którzy żyją zgodnie z wolą Bożą (Mk 4, 20).

Przypowieść o siewcy: Mk 4, 1-9

Przypowieść ta należy czytać w połączeniu z fragmentem Mk 4, 14-20, gdzie sam Jezus wyjaśnia znaczenie każdego obrazu. Różne losy ziarna ukazują odmienne postawy człowieka wobec słowa, które Bóg kieruje do niego np. Przez Pismo Święte, ludzi, znaki czasu czy poprzez szczególne natchnienia wewnętrzne. Słowo Boże nie wyda jednak owocu, jeśli człowiek po jego usłyszeniu nadal trwa w grzechu, jeśli jest niestały i w chwilach trudności nie dotrzymuje obietnic danych Bogu, lub gdy ciągle jest pochłonięty troskami otaczającego świata. Bóg ofiaruje człowiekowi swoje królestwo, ale zarazem domaga się od człowieka współpracy. Każdy więc ma nie tylko przyjąć słowo Boże, ale też wcielać je w życie. Tylko wtedy wydaje się właściwe owoce.

Cel mówienia w przypowieściach: Mk 4, 10-12

„... patrzą, widzą, ale nie dostrzegają, słuchając, słyszą, ale nie rozumieją, żeby się nie nawrócić i nie otrzymać przebaczenia”.

Tajemnica królestwa oznacza tu Boży plan zbawienia ludzi przez Mękę, Śmierć i Zmartwychwstanie Chrystusa. Plan ten był zakryty przez wieki, potem został objawiony prorokom, następnie uczniom Jezusa, którzy z kolei mieli za zadanie ogłaszać go wszystkim ludom jako Ewangelię. Określenie: ci, którzy są z zewnątrz odnosi się do ludzi niebędących w stanie zrozumieć działania Bożego. Słyszą nauczanie Jezusa, ale zamykają się na Jego naukę. Jezus, chcąc ukazać, czym jest królestwo Boże i na czym polega zbawcze działanie Boga, odwołuje się do ludzkiego doświadczenia. Posługuje się obrazami, ponieważ rzeczywistości Bożych nie można przedstawi inaczej, jak tylko w obrazach. Zrozumie je jednak w pełni tylko ten, kto jest otwarty na słowo Boże.

Wyjaśnienie przypowieści o siewcy: Mk 4, 13-20

„... I wreszcie zasiani na glebie urodzajnej – to ci, którzy słuchają słowa, przyjmują je i wydają plon: trzydziestokrotny, sześćdziesięciokrotny, stokrotny”.

Komentarz historyczno-kulturowy:

Przypowieść o siewcy: Łk 4, 1-20

Łk 4, 1-2. Warunki akustyczne, które miał mówca znajdujący się w łodzi, były idealne – głos Jezusa mógł być więc słyszany przez tłumy. Niektóre miejsca w Palestynie, np. Pieczara w pobliżu Kafarnaum, cechowały się naturalną doskonałą akustyką, która powodowała, że osoba przemawiająca wewnątrz była słyszana nawet przez 7000 ludzi.

Rabini często nauczali w przypowieściach. Akcja wielu przypowieści rozgrywała się na królewskim dworze, nauczyciele wyjaśniający swoją naukę ludziom prostym często posługiwali się jednak bardziej przyziemnymi obrazami, jak te z opowieści o siewcy, którą przytacza tutaj Jezus.

Łk 4, 3-7: Gdy ziarno zostało wysiane przed zaoraniem gleby (co często miało miejsce w tamtych czasach) spotykał je zwykle jeden z opisanych tutaj losów. „Droga” to przypuszczalnie ściwżka wiodąca przez pole.

Łk 4, 8: Plon trzykrotny, sześciokrotny i studkrotny oznaczał bardzo pomyślne zbiory na ziemiach Galilei. Żyzna Dolina Jordanu dawała zwykle od dziesięciokrotnych do stukrotnych zbiorów, stukrotny plon nie musiał byc więc cudownym żniwem jak sądzili niektórzy komentatorzy. Jednak na większości obszarów Palestyny przeciętne zbiory utrzymywały się na poziomie dziesięciokrotnym (co znaczy, że z jednego zasianego ziarna zbierano dziesięć), tak więc wszystkie zbiory, o których Jezus tutaj mówi są bardzo dobrym plonem. Warto było zużyć ziarno na zasiew, by osiągnąć takie plony (por. Koh 11, 1-6).

Łk 4, 9. Zwrot „kto na uszy do słuchania” nawiązuje do znanego motywu przesłania proroków Starego Testamentu: że wielu ludzi miało uszy, lecz pozostawało głuchymi na Bozy głos (np. Iz 6, 10; 43, 8; 44, 18; Ez 12, 2).

Łk 4, 10-11. Żydowscy nauczyciele posługiwali się zwykle przypowieściami, by zilustrować i wyjaśnić swoją naukę. Jeśli jednak ktoś opowiadał przypowieści, nie wyjaśniając, jaką naukę maja one ilustrować (jak to uczynił tutaj Jezus), wówczas jedynie ci, którzy słuchali najuważniej (Mk 4, 9) i posiadali wiedzę dostępną jedynie wtajemniczonym, mogli odgadnąć ich przesłanie. Wyznawcy sekty z Qumran wierzyli, że Bóg powierzył prorokom tajemnice, które ci zaszyfrowali w Biblii, później zaś objawił właściwy sposób interpretowania tekstów mistrzowi, który jedynie im wyjawił swoją wiedzę. Greccy nauczyciele (np. Platon), a także żydowscy, nie wyjawiali czasami pewnych elementów swojej nauki, by nie dowiedzieli się o nich ludzie z zewnątrz. Zrozumieć je mogli tylko ludzie wypróbowani w swojej wierności.

Łk 4, 12. Kontekst fragmentu Iz 6, 9-10, który Jezus tutaj cytuje, dotyczy zatwardziałości serca ludu Bożego na głos Boga. Bóg zaś spotęgował tę zatwardziałość serca (niektórzy określają to mianem „kary zatwardziałości”), posyłając im mimo wszystko swoje orędzie.

Łk 4, 13-14. Podstawę stanowi następujące przesłanie: nauczanie Jezusa musi zostać przyjęte w sposób trwały i bez przeszkód ze strony świata, by mogło wydać zamierzony owoc.

Łk 4, 15. W judaizmie uważano szatana za ostatecznego oskarżyciela i kusiciela. Wspominając o nim, Jezus niezwłocznie powiadamia swoich uczniów o poważnych konsekwencjach zapominania o Jego słowie. Inni rabini również nauczali, że zapominanie o nauce Pisma było poważnym przewinieniem, lecz sprzeciwiliby się nauczycielowi, który twierdziłby, że tylko jego przesłanie ma tak szczególny autorytet.

Łk 4, 16-17. W judaizmie otaczano szacunkiem dawnych bohaterów, którzy nie poszli na kompromis w sprawie Bożego słowa, nawet gdy stali w obliczu śmierci. Tak więc opis apostazji w czasie prześladowań z powodu nauki o królestwie, który daje Jezus, mógł poruszyć uczniów i skłonić ich do refleksji.

Łk 4, 18-20. Ziarna, które przyniosły owoc, prawdopodobnie oznaczają tych, którzy przyczyniają się do rozpowszechniania słowa i pomnażania liczby uczniów (podobnie mieli też czynić dobrze wyszkoleni uczniowie rabinów, gdy sami stawali się niezależnymi nauczycielami; jednym z celów był wzrost posłuszeństwa wobec Prawa).