Fotografie Betlejem - miasta narodzin Jezusa
Betlejem jako osada jest po raz pierwszy wspomniana w XIV w. p.Ch., na tabliczkach odnalezionych w tel el-Amarna. Tabliczka, na której figuruje pod nazwą Bit il laham, znajdowała się w archiwach jednego z faraonów. W owym liście wspomina się, że Betlejem, leżące w pobliżu Jerozolimy, zmieniło sojusznika podczas konfliktu i prosi się o łuczników, koniecznych do zdobycia zbuntowanego miasta.
Ta niewielka osada jest wspominana kilka razy w Biblii. Pojawia się w związku ze śmiercią Racheli, żony Jakuba, również w cyklu poświęconym historii króla Dawida. Jednak najważniejsze dla historii miasta było proroctwo Micheasza (5,1n) oraz fakt narodzenia się w tym mieście Jezusa.
Dziś to miasto, liczące ok. 30000 mieszkańców i znajdujące się w odległości 10 km od Jerozolimy, żyje głównie z turystyki oraz z obróbki drewna oliwkowego oraz masy perłowej. Większość jego mieszkańców to chrześcijanie.
1. Widok na nowe osiedla w Betlejem. Miasto znajduje się na trasie w kierunku Hebronu i Pustyni Judzkiej. Zostało wybudowane na skale, która swoim kształtem przypomina siodło. Znajduje się na wysokości 800 metrów nad poziomem Morza Śródziemnego oraz 1200 metrów nad poziomem Morza Martwego, które znajduje się zaledwie w odległości 20 km w linii prostej.
2. Plac przed bazyliką powstał na miejscu średniowiecznego atrium, po którym pozostały ślady kolumn. Fasada kościoła była wielokrotnie zmieniana i remontowana, po cześci jest zasłonięta przez potężne wzmocnienia muru z XIX w. Są jeszcze widoczne trzy osobne wejścia z VI wieku, z których to centralne, zredukowane w praktyce do niewielkiego otworu w murze, służy dziś jako wejście główne.
3. Klasztor armeński powstał na ruinach tzw. atrium Justyniana. W monasterze żyje kilku mnichów (w 2005-zaledwie 6), którzy posługują nielicznej, ok. 300-osobowej wspólnocie armeńskiej. W czasach swojej świetności klasztor specjalizował się w ręcznym przepisywaniu i zdobieniu Biblii.
4. Wejście do bazyliki noszą ślady różnych przeróbek, poczynając od czasów bizantyjskich aż do okresu krucjat. Ponad wejściem miała się znajdować mozaika przedstawiająca pokłon Trzech Króli. Według tradycji ten fakt uratował bazylikę podczas inwazji perskiej w 614. Persowie, widząc postacie w tradycyjnych strojach perskich i ze spiczastym nakryciem głowy, które nosił ich bóg Mitra, oszczędzili to miejsce.
5. Tak wygląda dziś wejście do bazyliki, zwane Bramą Pokory. Ma tylko ok. 120 cm wysokości i w praktyce zmusza wszystkich do wykonania głębokiego skłonu. Małe drzwi miały zapobiec wjeżdzaniu do kościoła konno i zabezpieczać przez ewentalnymi kradzieżami.
6. Narteks, czyli przedsionek kościelny, jest wynikiem różnych interwencji i przeróbek konstrukcyjnych. Pierwotna bazylika Konstantyna z IV w. nie miała narteksu, natomiast w tej odnowionej przez Justyniana w VI w. był rodzaj otwartego korytarza, który biegł wzdłuż fasady.
7. Piękne drewniane drzwi, ofiarowane przez dwóch ormian w 1227 roku, oddzielały narteks od nawy głównej. Dziś pozostało zaledwie kilka fragmentów oryginalnych.
8. Nawa główna bazyliki głównej, w głębi absyda kościoła i ikonostas, zbudowany w 1764 roku. Pod absydą znajduje się Grota Narodzenia.
9. Świątynia, mająca wymiary 54x26 metrów, ma pięć naw. Widoczne kolumny mierzą około 5,5 metra. Do ich produkcji użyto kamienia o charakterystycznym odcieniu, który jest wydobywany w kamieniołomach Betlejem.
10. Pod podłogą, na niewielkiej głębokości, archeologowie w 1934 roku odkryli mozaiki z czasów pierwszej bazyliki, z IV w.
11. Mozaiki są różnorodne: oprócz motywów geometrycznych mamy wiele elementów roślinnych (winorośl, kwiat i owoce) oraz zwierzęcych (kogut i kuropatwa). Również w pobliży absydy znajdują się niewielkie fragmenty mozaiki, które, za zgodą kustoszy miejsca, można obejrzeć.
12. Baptysterium pierwotnie znajdowało się blisko ołtarza bazyliki Konstantyna, tuż nad wielką cysterną z wodą. Zostało przeniesione na obecne miejsce w czasach krucjat. Ma kształt ośmiokątu i jest wykonane z kamienia pozyskanego w kamieniołomach Betlejem.
13. Napis w języku greckim głosi: „Na pamiątkę, spoczynek i dla przebaczenie grzechów tych, których imiona znane są Panu”.
14. W czasach krucjat górne części wielu kolumn zostały pokryte malowidłami, które przedstawiają Świętą Rodzinę oraz wielu świętych. Imiona świętych zostały wypisane po grecku oraz po łacinie.
15. Piewotnie ściany bazyliki były pokryte malowidłami ściennymi, których część zachowała się do dziś. Przedstawiały one rodowód Jezusa przedstawiony w Mt e Łk, decyzje synodów prowincjalnych oraz wielkich soborów Kościoła, poczynając od Nicei (są przytoczone fragmenty ich uchwał). Pomiędzy oknami artysta namalował figury aniołowie. Dokładny wygląd malowidła można odtworzyć analizując szczegółowy opis, dokonany przez jednego z mnichów franciszkańskich w XVII w. Zachowało się też imię artysty: Basilius Pictor.
16. Dach świątyni, a właściwie więźba dachowa została naprawiona na życzenia króla Edwarda IV, co pokazuje, jakim prestiżem cieszyła się bazylika. Do tego celu użyto drewna angielskiego dębu. Później dach był wielokrotnie odnawiany.
17. Pod absydą kościoła znajdują się schody, prowadzące do Groty Narodzenia. Drzwi z brazu oraz marmury pochodzą z epoki krucjat. Podobne wyjście znajduje się z drugiej strony absydy.
18. Tak dziś prezentuje się Grota Narodzenia. W Ewangeliach nie ma mowy o grocie, która pojawia się jako miejsce narodzenia dopiero w tekstach Justyna i Protoewangelii Jakuba z II w. Należy jednak pamiętać, że wiele domostw znajdowało się w pobliżu grot, które służyły zwierzętom za schronienie. Być może tam udała się Maryja, aby urodzić swego syna, z dala od zgiełku ciasnych domków.
19. Ołtarz znajduje się pod opieką Kościoła Ortodoksyjnego. Niewielka nisza pokryta jest ciemnym nalotem, spowodowanym przez dym nieustannie palących się świec. Pod ołtarzem znajduje się gwiazda, która ma pokazywać precyzyjne miejsce narodzin Chrystusa.
20. Srebrna gwiazda nosi napis w języku łacińskim: „Tu urodził się z Dziewicy Maryi Jezus Chrystus. 1717”. Gwiazda jest darem Francuzów i ma 14 ramion, aluzja do 14 pokoleń, o których wspomina św. Mateusz w swej genealogii. W 1847 roku gwiazda została skradziona i z konieczności zastąpiono ją kopią.
21. Grota św. Józefa znajduje się w sąsiedztwie Groty Narodzenia, jest z nią połączona wąskim korytarzem, który jest otwierany podczas codziennej procesji franciszkanów. Do ołtarza prowadzą pięciostopniowe schody. Kustoszem groty jest zakon franciszkański.
22. Ołtarz w Grocie św. Józefa. Na scianie są widoczne pierwsze słowa antyfon przypisywanych Grzegorzowi Wielkiemu, których używamy podczas nowenny przez Bożym Narodzeniem.
23. Na ścianach można zaobserwować różne napisy, wyryte w skale, pozostawione przez pielgrzymów różnych epok.
24. Grota św. Hieronima, który według tradycji właśnie tutaj pracował i zgodnie ze swoim życzniem został pochowany. Hieronim przybył do Betlejem z Rzymu z 386 roku, gdy miał 46 lat. Modlił się i pracował nad swoim tłumaczeniem przez ponad 30 lat. Według kronikarza i pielgrzyma, Anonima z Piacenzy, miał on własnoręcznie wykuć w skale swój grób.
25. Niewielka kaplica zwana jest celą św. Hieronima. Tutaj według tradycji pościł, pracował i tłumaczył Biblię. Hieronim jest autorem tzw. Wulgaty, tłumaczenia Biblii z języków oryginalnych na łacinę, dokonanej na polecenie papieża Damazego I.
26. Obok bazyliki znajduje się konwent franciszkański. Franciszkanie przybyli do Betlejem w 1347 roku i objęli opieką bazylikę, zastępując w tej misji kanoników św. Augustyna.
27. Kościoł św. Katarzyny jest kościołem parafialnym dla żyjących w Betlejem katolików. Został wybudowany w 1882 roku, zastępując niewielki kościoł średniowieczny. Służył on do początków XVIII wieku, kiedy to rosnąca liczba wiernych zmusiła franciszkanów do rozbudowania świątyni. Tutaj w Pasterce uczestniczył wielokrotnie Yasser Arafat, którego żona była chrześcijanką.
28. Obecny kościoł, zachowany z stylu „prawie” romańskim, ma trzy nawy, przedzielone dwoma rzędami kolumn o kwadratowym przekroju. Autorem projektu był francuski architekt Guillemont.
29. Kaplica Najświętszego Sakramentu.
30. Średniowieczny krużganek klasztorny jest perłą architektury palestyńskiej. Został odrestaurowany z latach 1948-49, kiedy to Barluzzi, używając dostępnych kolumn, kapiteli i materiałów, nadał mu obecny kształt. Jego ozdobą są piękne podwójne kapitele, których zachowało się jedynie 20 (z 64 użytych przy budowie krużganka).
31. W centrum krużganka znajduje się fugura św. Hieronima, ustawiona w roku 1880. Na terenie krużganka dokonano wykopalisk archeologicznych, które odsłoniły resztki murów klasztoru, zbudowanego przez św. Hieronima.
32. Choć nie ma żyjących świadków narodzenia Chrystusa, te czasy nie wydaja sie tak odległe, gdy weźmiemy pod uwagę różnych świadków: Ewangelię, fenomen istnienia Kościoła czy dane archeologiczne, które są dowodem na historyczność i realność tamtych wydarzeń. Są jednak pewni szczególni "świadkowie żywi". Badania potwierdzają, że ta oliwka, rosnąca na Polu Pasterzy, ma ponad 2000 lat. Oznacza to, że rosła, gdy w pobliskim Betlejem narodził się Jezus.
ks. Marcin Zieliński
