Droga

Droga, metafora życia i postępowania Ludu Bożego, występująca w Biblii i pismach ojców Kościoła.

Na powstanie tej metafory w środowisku ST wpłynęły wspomnienia nomadycznego życia patriarchów (Rdz 12,1-5; Pwt 26,5; Hbr 11,8-9) oraz wędrówki Izraelitów z Egiptu do Kanaanu (Ziemi Obiecanej); podczas tej drogi naród wybrany zrozumiał, co znaczy „chodzić z Bogiem” (Mi 6,8) i trwać z nim w przymierzu. Dobrodziejstwa, wyświadczone wtedy przez Jahwe, wspominali Izraelici w główne święta, a także z okazji każdej pielgrzymki do świątyni jerozolimskiej. Metaforę drogi pogłębiono teologicznie po powrocie Izraelitów z babilońskiej niewoli, kiedy uświadomili oni sobie łaskę Jahwe wyświadczoną reszcie Izraela.

W czasach NT metaforę drogi odniesiono do działalności Jezusa Chrystusa i pierwotnego Kościoła; sprzyjały temu zarówno reminiscencje starotestamentowe - Mesjasz świecący jak gwiazda i podążający drogą pokoju (Łk 1,79; Iz 9,1), Jan Chrzciciel przygotowujący drogę dla Pana (Łk 3,4; Iz 40,3), jak i zachęty Jezusa, ażeby iść za nim (np. Mt 4,19; Łk 9,57-62; J 12,35); ostatni okres życia Jezusa, decydujący o jego męce i śmierci, Łukasz przedstawił jako drogę do Jerozolimy, na której ma się wzorować także życie chrześcijan, za przykładem Jezusa zmierzających do niebieskiego sanktuarium, by tam zaznać prawdziwego odpoczynku (Hbr 4,8-11; 12,2).

Metafora drogi oznacza w Biblii również sposób postępowania Boga, na którym powinno się wzorować postępowanie człowieka (np. Pwt 32,4); w tym ostatnim przypadku droga była równoznaczna z wolą Boga i z jego przykazaniami; dla chrześcijan taką drogę reprezentowało nauczanie Kościoła (Dz 9,2; 18,25-26), a przede wszystkim sam Jezus Chrystus (J 14,1-6), tj. jego czyny i nauka.

W pismach biblijnych zwracano uwagę na to, że oprócz drogi Bożej - wierności (Ps 119,30), sprawiedliwości (Mt 21,32; 2 P 2,21), dobrych uczynków (Tb 1,3), pokoju (Iz 59,8; Łk 1,79; Rz 3,17) i życia (Prz 2,19; 5,6), prowadzącej do nieśmiertelności (Prz 12,28) i zbawienia (Dz 26,17), człowiek wybiera czasem drogę złą, którą postępują ludzie głupi (Prz 12,15) i grzesznicy (Ps 1,1; Prz 4,14.19); prowadzi ona do zguby i śmierci (Ps 1,6; Prz 14,12; por. 1 QS 3,13-4,26; 11,2-10). W NT porównanie z sobą dwu dróg (dobrej i złej) najwyraźniej występuje w Kazaniu na górze; Jezus zachęcał w nim, by zdecydować się na trudy, z jakimi wiąże się osiągnięcie zbawienia, gdyż przestronna (czyli łatwa) droga prowadzi do zguby, a wąska droga prowadzi do życia; dodał też wzmiankę o szerokiej bramie i ostrzeżenie, że „wielu jest takich, którzy przez nią wchodzą”, oraz o ciasnej bramie, stwierdzając, że „mało jest takich, którzy ją znajdują” (Mt 7,13-14). Te słowa Jezusa, łącznie z obrazem dwu dróg, wykorzystywano w parenezie najstarszej literatury chrześcijańskiej, np. w Liście Barnaby (18-20) i w  Didache (1-6); później w przeciwstawianiu dwu dróg mieszano elementy biblijne z elementami zaczerpniętymi z literatury judaistycznej (np. HenSłow 30,15; TestAs 1,3-5; 4 Ezd 7,7; Filon, np. Spec.leg. 4,108), a przede wszystkim greckiej, głównie z tekstu Hezjoda (Op 287-292) i z bajki sofisty Pradikosa (Ksenofon, Mem. 2,1,21-34).

Feliks Gryglewicz