Tekst grecki i polski

Najważniejsze słowa greckie

• παράβασις [parabasis] – „przekroczenie” pochodzi od czasownika παραβαίνω [parabainō], składającego się z podstawowej formy βαίνω [bainō] („iść” – nie pojawia się ani razu w Nowym Testamencie) i przyimka παρά [para], który na długiej liście możliwych znaczeń oprócz najbardziej podstawowych „od” i „obok”, ma również wrogi stosunek „wbrew” czemuś. Najbardziej klasyczne znaczenie czasownika παραβαίνω oznacza „iść obok”, a więc przy czyimś boku i najczęściej odnosiło się do walczących ramię w ramię wojowników. Kolejne znaczenia to „przechodzić obok”, „przechodzić poprzez/ponad”, „omijać coś”. Nietrudno wyobrazić sobie jakieś zasady, reguły albo prawo, które można również „przekroczyć”: „tradycja starszych” (Mt 15,2), „przykazanie Boże” (Mt 15,3) albo „nauka Chrystusa” (2J 9). Takie samo znaczenie w Nowym Testamencie ma odczasownikowy rzeczownik παράβασις: „przekroczenie”, „wykroczenie”, „przestępstwo”. Przy okazji warto sobie uświadomić, że także w języku polskim te trzy rzeczowniki pochodzą od tej samej idei, co ich grecki odpowiednik.
• μεσίτης [mesitēs] – „pośrednik”. Etymologia prowadzi nas do przymiotnika μέσος [mesos] („środkowy”, „znajdujący się w środku”), który może też pełnić funkcję przysłówka („pośrodku”, „w połowie”), rzeczownika („środek”) albo przysłówka („pośrodku”, „na środku” czegoś) – przy całym bogactwie fukncji idea jest raczej jasna. To od niej bierze swój początek μεσίτης: ktoś, kto stoi pośrodku między dwiema stronami, po to by umożliwić zaprowadzenie pokoju albo zawarcie przymierza: „pośrednik”, „mediator” (nb. pochodzący od łacińskiego medius, „środek”). W Nowym Testamencie mowa jest jedynie o dwóch pośrednikach: pierwszym jest Mojżesz, obecny bezimiennie w powyższym fragmencie Listu do Galatów (Ga 3,19-20). Drugim jest Jezus Chrystus, jedyny pośrednik między Bogiem a ludźmi (1Tm 2,5; Hbr 8,6; 9,15; 12,24). Poza tymi sześcioma wersetami ten rzeczownik nie pojawia się w Nowym Testamencie ani razu (a w Septuagincie tylko raz w Hi 9,33).
• ζῳοποιέω [zōopoieō] – „ożywiać”. Grecki czasownik ζάω/ζῶ [zaō/zō] („żyć”) jest już dobrze znany, podobnie jak rzeczownik ζωή [zōē] („życie”). W ramach uzupełniania rodziny można przywołać jeszcze ζῷον [zōon]: „istota żywa”, „zwierzę” i w ten sposób pierwsza połowa czasownika ζῳοποιέω nie powinna budzić żadnych wątpliwości. Zostaje druga część: ποιέω [poieō] w wielkim skrócie oznacza „czynić”, „robić” – najprostsze możliwe połączenie daje zatem „robić życie” albo „czynić żywym” i właściwie na tym można by zakończyć wywód. W grece klasycznej ten czasownik oznaczał rodzenie albo powstawanie zwierząt (=istot żywych). Za sprawą Septuaginty w Nowym Testamencie utrwaliło się inne znaczenie: „obdarzać życiem”, „napełniać życiem”, które odnosi się przede wszystkim do życia nadprzyrodzonego.

Biblię Biblią wyjaśniać

• Rz 7,7-13: „Cóż więc powiemy? Czy Prawo jest grzechem? Żadną miarą! Ale jedynie przez Prawo zdobyłem znajomość grzechu. Nie wiedziałbym bowiem, co to jest pożądanie, gdyby Prawo nie mówiło: Nie pożądaj! Z przykazania tego czerpiąc podnietę, grzech wzbudził we mnie wszelakie pożądanie. Bo gdy nie ma Prawa, grzech jest w stanie śmierci.
  Kiedyś i ja prowadziłem życie bez Prawa. Gdy jednak zjawiło się przykazanie – grzech ożył, ja zaś umarłem. I przekonałem się, że przykazanie, które miało prowadzić do życia, zawiodło mnie ku śmierci. Albowiem grzech, czerpiąc podnietę z przykazania, uwiódł mnie i przez nie zadał mi śmierć.
  Prawo samo jest bezsprzecznie święte; święte, sprawiedliwe i dobre jest też przykazanie. A więc to, co dobre, stało się dla mnie przyczyną śmierci? Żadną miarą! Ale to właśnie grzech, by okazać się grzechem, przez to, co dobre, sprowadził na mnie śmierć, aby przez związek z przykazaniem grzech ujawnił ogromną swą grzeszność”.
• Ps 14,1-3: „Oni są zepsuci, ohydne rzeczy popełniają,
  nikt nie czyni dobrze.
  Pan spogląda z nieba
  na synów ludzkich,
  badając, czy jest wśród nich rozumny,
  który szukałby Boga.
  Wszyscy zbłądzili, stali się nikczemni,
  nie ma takiego, co dobrze czyni,
  nie ma ani jednego”.

Ojcowie Kościoła

• „Sądziliśmy, że łatwo możemy być usprawiedliwieni swoimi własnymi siłami, zanim otrzymaliśmy przykazania. Po otrzymaniu przykazania, grzech odżył, a ja umarłem (Rz 7,9-10): tak powiedział Apostoł. Prawo bowiem zostało dane ludziom, nie po to, żeby już ich zbawiło, ale żeby dzięki niemu poznali jaka choroba ich gnębi. Posłuchaj słów Apostoła: «Gdyby mianowicie dane było Prawo, mające moc udzielania życia, wówczas rzeczywiście usprawiedliwienie płynęłoby z Prawa. Lecz Pismo orzekło, iż wszyscy znaleźli się w niewoli grzechu, aby obietnica dostała się na drodze wiary w Jezusa Chrystusa tym, którzy wiarę przyjmują» (Ga 3,21-22). Później przyszła łaska, zastała człowieka nie tylko leżącego, ale też wyznającego i wołającego: «Nieszczęsny ja człowiek! Któż mnie wyzwoli z ciała tej śmierci» (Rz 7,24), żeby w porę nadszedł lekarz w dolinę płaczu i zawołał: Zapewne przekonałeś się, że upadłeś. Posłuchaj mnie, żebyś się podniósł, boś upadł wzgardziwszy mną. Udzielone zatem zostało Prawo, żeby chorego przekonać o chorobie, gdyż wydawało mu się, że jest zdrowy; żeby wykazać grzechy, a nie żeby od nich uwolnić” (św. Augustyn z Hippony, Objaśnienia Psalmów 83,10, tłum. J. Sulowski).

Biblia w sztuce