124. Co/Czy Biblia mówi o czyśćcu?

Pytania do Biblii

Czy czyściec istnieje?

Ostatnio moje dziecko ma wątpliwości dotyczące istnienia czyśćca, które powstały pod wpływem członków Kościoła Zielonoświątkowego. Mam pytanie, czy Pismo Święte zawiera informacje dotyczące istnienia czyśćca?

Wszyscy autorzy natchnieni, jak wierzymy, pod wpływem łaski Ducha Świętego posiadali możliwość wejrzenia w określoną prawdę zbawczą, która miała zostać przekazana wierzącym. Często jednak napotykali problemy, jak wyrazić określone rzeczywistości w słowach. W tym względzie nie różnili się ani trochę od nas, współczesnych ludzi. W przypadku rzeczywistości świata duchowego (niematerialnego) można ją opisywać na dwa sposoby: stosując techniczne wyrażenia z dziedziny teologii, które uczeni wypracowywali przez wieki istnienia Kościoła, lub posługując się obrazami zaczerpniętymi z życia ludzkiego bądź ogólnie porównaniami ze świata dostrzegalnego zmysłami. Dlatego też Jezus opisując rzeczywistość Królestwa Niebieskiego chętnie posługiwał się metaforami i porównaniami, które dostępne były każdemu człowiekowi. Jednak, jak wiemy, omnis comparatio claudicat (każde porównanie kuleje)... Cechą porównania jest także jego wieloznaczność (lub przynajmniej dwuznaczność), która może przez niektóre ze słyszących ją osób być odczytana, natomiast przez inne może pozostać nierozpoznana (zob. Mk 4,11-12).

Słowo „czyściec” nie pojawia się w Biblii ani razu. Na żadnym też miejscu Biblia nie opisuje dokładnie, jak wygląda. W tym względzie jednak „czyściec” nie różni się od nieba ani piekła, ponieważ żadne z nich również nie jest opisane na kartach Pisma Świętego. Mimo tego Biblia opisuje przy pomocy obrazu ognia i oczyszczenia miejsce, w którym dusza pokutuje za wyrządzone zło, zanim zjednoczy się z Bogiem w pełni.


Najstarszą, bo pochodzącą ze Starego Testamentu, wzmianką o czyśćcu jest informacja zawarta w Drugiej Księdze Machabejskiej. Opisuje ona oczekiwanie Żydów na zmartwychwstanie ciał, które zdobędą większą nagrodę za uczynki dokonane za życia, gdy ich grzechy zostaną odpuszczone i przebłagane:

Potem Juda zebrał wojsko i powiódł do miasta Adullam. Ponieważ zaś wypadł siódmy dzień, zgodnie ze zwyczajem oczyścili się i tam spędzili szabat. Następnego dnia w tym czasie, w którym należało już to wykonać, żołnierze Judy przyszli zabrać ciała tych, którzy polegli, i pochować razem z krewnymi w rodzinnych grobach.

Pod chitonem jednak u każdego ze zmarłych znaleźli przedmioty poświęcone bóstwom, zabrane z Jamnii, chociaż Prawo tego Żydom zakazuje. Dla wszystkich więc stało się jasne, że to oni i z tej właśnie przyczyny zginęli. Wszyscy zaś wychwalali Pana, sprawiedliwego Sędziego, który rzeczy ukryte czyni jawnymi, a potem oddali się modlitwie i błagali, aby popełniony grzech został całkowicie wymazany.

Mężny Juda upomniał lud, aby strzegli samych siebie i byli bez grzechu mając przed oczyma to, co się stało na skutek grzechu tych, którzy zginęli. Uczyniwszy zaś składkę pomiędzy ludźmi, posłał do Jerozolimy około dwu tysięcy srebrnych drachm, aby złożono ofiarę za grzech. Bardzo pięknie i szlachetnie uczynił, myślał bowiem o zmartwychwstaniu. Gdyby bowiem nie był przekonany, że ci zabici zmartwychwstaną, to modlitwa za zmarłych byłaby czymś zbędnym i niedorzecznym, lecz jeśli uważał, że dla tych, którzy pobożnie zasnęli, jest przygotowana najwspanialsza nagroda - była to myśl święta i pobożna. Dlatego właśnie sprawił, że złożono ofiarę przebłagalną za zabitych, aby zostali uwolnieni od grzechu.

Nowy Testament przekazuje więcej informacji wskazujących na czyściec. Podstawową z nich jest pouczenie Jezusa o możliwości odpuszczenia grzechów (oprócz grzechu przeciw Duchowi Świętemu) nie tylko „w tym wieku, ale i w przyszłym” (Mt 12,31-32; Mk 3,29).

Jak wspomnieliśmy na początku czyściec pojawia się także w przypowieściach Jezusa, które często posiadają formę alegorii. Mówią one o doznawaniu cierpień, które mają na celu odpracowanie pewnych należności wobec Boga. Przytoczmy te fragmenty:

Mt 18,34: „I uniesiony gniewem pan jego kazał wydać go katom, dopóki mu całego długu nie odda. Podobnie uczyni wam Ojciec Mój niebieski, jeśli każdy z was nie przebaczy z serca swemu bratu”.

Mt 5,25-26: „Pogódź się ze swoim przeciwnikiem szybko, dopóki jesteś z nim w drodze, by cię przeciwnik nie podał sędziemu, a sędzia dozorcy, i aby nie wtrącono cię do więzienia. Zaprawdę powiadam ci: nie wyjdziesz stamtąd, aż zwrócisz ostatni grosz

1 P 3,18-20: „Chrystus bowiem również raz umarł za grzechy, sprawiedliwy za niesprawiedliwych, aby was do Boga przyprowadzić; zabity wprawdzie na ciele, ale powołany do życia Duchem.  W nim poszedł ogłosić zbawienie nawet duchom zamkniętym w więzieniu, niegdyś nieposłusznym, gdy za dni Noego cierpliwość Boża oczekiwała, a budowana była arka, w której niewielu, to jest osiem dusz, zostało uratowanych przez wodę.

W podobnym tonie pisze także Święty Paweł, który mówi o ogniu Boga, mającym za zadanie oczyścić człowieka ze zła:

1 Kor 3,10-15: „Według danej mi łaski Bożej, jako roztropny budowniczy, położyłem fundament, ktoś inny zaś wznosi budynek. Niech każdy jednak baczy na to, jak buduje. Fundamentu bowiem nikt nie może położyć innego, jak ten, który jest położony, a którym jest Jezus Chrystus. I tak jak ktoś na tym fundamencie buduje: ze złota, ze srebra, z drogich kamieni, z drzewa, z trawy lub ze słomy, tak też jawne się stanie dzieło każdego: odsłoni je dzień Pański; okaże się bowiem w ogniu, który je wypróbuje, jakie jest. Ten, którego dzieło wzniesione na fundamencie przetrwa, otrzyma zapłatę; ten zaś, którego dzieło spłonie, poniesie szkodę: sam wprawdzie ocaleje, lecz tak jakby przez ogień.

Bartłomiej Sokal

Jesteś na facebooku? My też! :)

Zapraszamy do dyskusji na temat powyższej odpowiedzi na naszej facebookowej stronie!


"Scriptura crescit cum legente"
"Pismo rośnie wraz z czytającym je" (św. Grzegorz Wielki)

Każdy rozmiłowany w Słowie Bożym napotyka w Biblii fragmenty, które sprawiają mu trudność w interpretacji. Zachęcamy zatem wszystkich odwiedzających stronę Dzieła Biblijnego do zadawania pytań. Na każde pytanie odpowiedź zostanie udzielona w ciągu około tygodnia, a następnie będzie ona opublikowana w sekcji "Pytania do Biblii".

Kliknij TUTAJ, żeby przesłać pytanie.