Sępy i padlina? (Mt 24,28; Łk 17,37)
Zdanie Jezusa z Łk 17,37 („Gdzie jest padlina, tam zgromadzą się i sępy”) zostaje różnie przetłumaczone w różnych tłumaczeniach. Wraz z różnymi tłumaczeniami zmienia się przesłanie. O czym poucza ta enigmatyczna wypowiedź Jezusa?
Niemal wszystkie wypowiedzi Nowego Testamentu na temat czasów ostatecznych, a zwłaszcza w kwestii okoliczności oraz sposobu, w jaki dokona się przyjście Jezusa przy końcu czasów zapisane są językiem apokaliptycznym. Wśród ważniejszych cech tego stylu wypowiedzi wyróżnić można, po pierwsze, symbolizm postaci/elementów narracji oraz, po drugie, otwartość na zrealizowanie w historii. Pierwsza z cech zakłada, że każdy element posiada swoje znaczenie, np. w Ap 2,18, Chrystus zostaje określony jako posiadający oczy z ognia, co oznacza, że wie wszystko, co nawet w tajemnicy dzieje się naokoło gminy chrześcijańskiej w Tiatyrze. Drugi element oznacza, że element jest otwarty na realizację w niemal każdym momencie historii, jako przykład można tu przywołać fragment 2 Tes 2,1-12, na którego realizację wskazywano w historii Kościoła przynajmniej kilkukrotnie, a szczególnie w czasie Drugiej Wojny Światowej, utożsamiając wspomnianego w tym fragmencie „Niegodziwca” z osobą Hitlera. Wszelkie takie próby były krytykowane przez Papieską Komisję Biblijną.
Po takim wstępie możemy przejść do odpowiedzi na pytanie, co przytoczony fragment oznacza? na samym początku należy stwierdzić, że ta wypowiedź Jezusa przekazana jest nie tylko przez trzeciego ewangelistę, ale także – pierwszego, w Mt 24,28. W obydwu miejscach użyta zostaje przy opisie wydarzeń eschatologicznych. Na samym początku należy sobie zadać pytanie, o jakich ptakach mówi Jezus? W tekście greckim mamy użyty rzeczownik aetoi, który w Nowym Testamencie pojawia się pięciokrotnie (Mt 24,28; Łk 17,37; Ap 4,7; 8,13; 12,14), za każdym razem w kontekście apokaliptycznym. W języku greckim rzeczownik ten oznacza „orzeł”, jednak ornitolodzy od razu zdziwią się, ponieważ orły nie jedzą padliny, są bowiem drapieżnikami. Na oznaczenie sępów, który wspomniany jest w większości tłumaczeń polskich używany jest rzeczownik gypes. Jednak bardzo często mylono te dwa ptaki, o czym świadczy chociażby fakt, że w języku aramejskim na ich określenie użyte jest jedno słowo.
Zauważmy ponadto, że słowa Jezusa przypominają przysłowie. Ta forma wypowiedzi otwarta jest na wieloznaczność i dopuszcza wiele możliwych odczytań. Ewangelista Mateusz z upodobaniem stosuje przysłowia wplecione w nauczanie Jezusa, każdy z nich warte jest osobnego zainteresowania, a znaleźć je można np. w: 5,14: „nie może się ukryć miasto położone na górze”; 6,21: „gdzie jest twój skarb, tam będzie i serce twoje”, 6,34: „dosyć ma dzień swojej biedy”. Jedną z cech przysłów jest ich duży stopień ogólności, który sprawia, że mogą one zostać użyte w innym kontekście (np. nie-religijnym) i dalej być tak samo prawdziwe.
W historii biblistyki można wyróżnić pięć głównych dróg interpretacji tego wyrażenia. Trudno rozsądzić, które z nich jest właściwe, dlatego zostaną one przytoczone, bez osądu, który zostawiony zostanie czytelnikom. W skrócie można jest przytoczyć w następujący sposób[1]:
1) Syn Człowieczy zjawi się w złym świecie na sąd tak, jak sępy zlatują się nad martwe ciało.
2) Jak pewną rzeczą jest, że przy padlinie pojawiają się sępy, tak nieuchronnie przyjdzie koniec czasów.
3) Udręki, które będą towarzyszyć końcom czasów, zakończą się pochłonięciem ciał niegodziwców, podobnie jak w Ap 19,17-18.
4) Ciałem jest Jezus, orłami/sępami – uczniowie. Zgromadzą się oni jak sępy przy padlinie, gdy Jezus przyjdzie powtórnie w chwale.
5) W odniesieniu do zniszczenia świątyni oraz Jerozolimy: zostały one otoczone przez rzymskie orły.
Bartłomiej Sokal
[1] A. Paciorek, Ewangelia według św. Mateusza, NKB I/2, Częstochowa: Edycja św. Pawła 2008, s. 464-465.
"Scriptura crescit cum legente"
"Pismo rośnie wraz z czytającym je" (św. Grzegorz Wielki)
Każdy rozmiłowany w Słowie Bożym napotyka w Biblii fragmenty, które sprawiają mu trudność w interpretacji. Zachęcamy zatem wszystkich odwiedzających stronę Dzieła Biblijnego do zadawania pytań. Na każde pytanie odpowiedź zostanie udzielona w ciągu kilku dni, a następnie będzie ona opublikowana w sekcji "Pytania do Biblii".
Kliknij TUTAJ, żeby przesłać pytanie.
