Na jakie drzewo wspiął się Zacheusz? (Łk 19,4)
Czytając starsze tłumaczenia Biblii natrafiam na fragment dobrze wszystkim znany – opowieść o Zacheuszu (Łk 19,4) wspinającym się na drzewo, by zobaczyć Jezusa. Starsze tłumaczenia różnie nazywają to drzewo, w jednym jest to „leśna figa”, w innym – „płonna figa”, w Biblii Tysiąclecia jest to „sykomora”. Co to było za drzewo?
W tekście greckim wspomnianego fragmentu opisującego spotkanie Jezusa z Zacheuszem napotykamy słowo „sykomorea”, które brzmi podobnie do polskiego określenia tego drzewa, zastosowanego w tłumaczeniu Biblii Tysiąclecia. Skąd jednak wziął się termin figa w starszych tłumaczeniach? Wymaga to spojrzenia na systematykę i pokrewieństwa obydwu ze wspomnianych drzew.
Figowce w czasach biblijnych były powszechnie hodowane w Palestynie oraz w wielu innych krajach basenu Morza Śródziemnego aż po Azję środkową i południowo-zachodnią. Wyróżnia się dwa najważniejsze gatunki tej rośliny: pierwszą jest figowiec pospolity (Ficus carica), drugą – figowiec sykomora (Ficus sycomorus). Sama Biblia precyzyjnie odróżnia te dwie rośliny nadając im odmienne nazwy.
Rodzaj Ficus należy do rodziny morwowatych (Moraceae), która obejmuje około 1000 gatunków rosnących głównie w klimacie tropikalnym. Figa jest krzewem lub drzewem jednopiennym, osiągającym do 10 metrów wysokości, o luźnej koronie oraz zwisających gałęziach bogatych w sok mleczny. Figowiec już w starożytności jest na tyle pospolity, że niemożliwe jest ustalenie miejsce jego pierwotnego pochodzenia. Najstarsze jego ślady w Palestynie datuje się na ponad 3000 lat przed Chr[1].
Użycie zatem innego terminu w starszych tłumaczeniach wynikać może z zastosowania starych nazw systematycznych. W czasach współczesnych dysponujemy lepszą wiedzą na temat relacji między gatunkami roślin, a co za tym idzie, uczeni używają precyzyjniejszych określeń na nazywanie organizmów roślinnych oraz zwierzęcych.
Bartłomiej Sokal
[1] J. W. Klotz, The Vine, the Fig Tree, and the Olive: A study in Biblical Symbolism, CJ 6 (1980), s. 256-260, s. 258; B. Szczepanowicz, Atlas roślin biblijnych. Pochodzenie, miejsce w Biblii i symbolika, Kraków 2004, s. 37-42; Z. Włodarczyk, Siedem upraw biblijnych i ich symbolika, Kraków 2008, s. 85-96; B. Sokal, Drzewo figowe. Studium z symboliki biblijnej, w: Jak śmierć potężna jest miłość. Fs. J. Warzecha, red. W. Chrostowski, Ząbki 2009, s. 380-393.
"Scriptura crescit cum legente"
"Pismo rośnie wraz z czytającym je" (św. Grzegorz Wielki)
Każdy rozmiłowany w Słowie Bożym napotyka w Biblii fragmenty, które sprawiają mu trudność w interpretacji. Zachęcamy zatem wszystkich odwiedzających stronę Dzieła Biblijnego do zadawania pytań. Na każde pytanie odpowiedź zostanie udzielona w ciągu kilku dni, a następnie będzie ona opublikowana w sekcji "Pytania do Biblii".
Kliknij TUTAJ, żeby przesłać pytanie.
