Gorzkie skutki picia wina
Dlaczego Noe przeklął swego syna, Chama? Na czym mogła polegać wina Chama? Czy na tym ,że zaniechał on przykrycia swego ojca płaszczem? Czy to nie jest aby za surowa kara? I dlaczego przekleństwo ojca ma taką moc sprawczą?
Kiedy czytamy historie zapisane w Księdze Rodzaju, od historii w Ogrodzie Eden do powołania Abrahama, możemy się zastanawiać, w jakim celu są one tam umieszczone. Są to historie, które jakby nic nie wnoszą do akcji, jakby tylko „zapełniają pustkę”. Jednak jest jeden motyw, który towarzyszy tym wszystkim narracjom.
Biblia rozpoczyna się dwoma opisami stworzenia świata, które mimo różnic w swoich ujęciach, podkreślają, że Bóg jest nieograniczonym niczym władcą świata, a wszystko, co pochodzi z Jego rąk, jest godne podziwu i wspaniałe. Jednak na tym idealnym obrazie pojawiają się skazy. Wiemy, że ludzkość nie pozostaje w stanie bliskiej więzi z Bogiem, ale odwraca się od Niego i sprzeciwia się Mu. Dzieje ludzkości po upadku pierwszych rodziców (Rdz 3) skupione są na temacie postępującej eskalacji grzechu. Wydarzenie opisane bezpośrednio po potopie (Rdz 9,18-27) wpisują się w szereg coraz to nowych grzechów ludzkości. Po dwu opisach stworzenia (1,1–2,4a; 2,4b25) następują dwa passusy o grzechu pierwszych ludzi oraz zburzeniu ładu wykreowanego przez Boga (3,124; 4,116); po genealogiach podkreślających harmonijny rozwój ludzkości przedpotopowej (4,1726; 5,132) spotyka się dwie zachodzące na siebie relacje o potopie (6–8); po tekście relacjonującym ustanie kataklizmu i przymierze Noego z Bogiem (9,117) spotykamy opis słabości patriarchy i jego synów (9,1829), zaś po genealogiach pokoleń popotopowych (10,132) lektor znajduje epizod z wieżą Babel i dowiaduje się o rozproszeniu ludzkości (11,19).
Winą Chama, skutkującą przekleństwem jego syna Kanaana, jest nie tylko prosty fakt, że nie wpadł na pomysł przykrycia ojca, ale przede wszystkim fakt naruszenia tabu w dziedzinie seksualności. Biblia krytykuje „bezwstydne” zachowania, które stanowią także „oglądanie nagości”. Nie jest to nigdy przypadkowe zobaczenie wstydliwych miejsc, ale celowa chęć podglądania innych osób. Niektórzy z żydowskich komentatorów stwierdzają nawet więcej - że Cham dopuścił się współżycia seksualnego ze swoim ojcem („ [Noe] dowiedział się, co uczynił mu jego młodszy syn” [Rdz 9,24]). Na to wskazywałaby terminologia użyta w tym wersecie (zob. Kpł 18,6.8.16.17.18.19; 20, 11.17.18.20.21; Iz 47,3). Stanowiłoby to złamanie dwóch zakazów: współżycia z bliskimi krewnymi, ale przede wszystkim zakazu stosunków homoseksualnych.
Najprawdopodobniej jednak grzech Chama dotyczy braku szacunku wobec ojca. Cham nie jest wrażliwy na pomoc ojcu, ale wyśmiewa się z niego i chwali się „ujrzeniem jego nagości”. Na tle jego uczynku, bardziej godny pochwały jest pełen wrażliwości i empatii czyn jego braci, którzy dyskretnie okrywają ojca, nie dopuszczając do dalszego okrywania hańbą swojego ojca. Tutaj jednak musimy doprecyzować jedną ważną kwestię – przeklęty zostaje nie Cham, ale Kanaan, jego syn.
Każdy z grzechów ludzkości skutkuje interwencją Boga przeciwko zbuntowanej jednostce lub grupie. Czy jednak mamy tego typu interwencję w narracji, której dotyczy pytanie? Bóg nie pojawia się, nie mamy także do czynienia z Jego działaniem, jak np. w przypadku potopu lub wydarzeń w ogrodzie Eden. Ale należy powiedzieć, że Bóg działa w tej scenie bardzo mocno.
Pierwszy (tzw. kapłański) opis stworzenia świata (Rdz 1,1 – 2,4a) mówi wielokrotnie o błogosławieństwie udzielanym przez Boga stworzeniom. W całej zresztą Biblii, Bóg jest przedstawiony jako źródło wszelkiego błogosławieństwa, ale także przekleństwa. Człowiek, który pozostaje w bliskiej więzi z Bogiem, może liczyć na to, że błogosławieństwo, jakie otrzymuje będzie objawiało się w jego życiu. Jednocześnie jednak, musi być świadomy tego, że każde wypowiadane przez niego przekleństwo nie pozostanie bez odzewu.
Przekleństwa nie należy mylić, jak to ma miejsce w języku potocznym, z wulgaryzmami. Przekleństwa są to różnego rodzaju formuły, które życzą osobie lub osobom zła, wzywają Boga lub złe duchy na pomoc, by wyświadczyć zło człowiekowi. Bóg w Biblii przedstawiony jest jako Ten, który idealnie kieruje losami świata, jednocześnie jednak, czy to w naszym życiu, czy także w Biblii jesteśmy świadkami buntu: „Dlaczego dzieje się tak, a nie inaczej? Gdybym ja mógł usiąść na chwilkę za sterami świata, wszyscy byli by szczęśliwsi”. Dla poskromienia tego typu pychy, Bóg dopuszcza, by niektóre z tych przekleństw spełniły się. Mają one na celu pokazanie, jak wielkie zło człowiek jest w stanie uczynić, oraz jak wiele krzywdy w relacjach międzyludzkich mogą one uczynić.
Przekleństwo ma zatem tak wielką moc sprawczą, ponieważ jest ono odwróconym błogosławieństwem. Jego moc jest identyczna, ukierunkowana tylko w odwrotnym kierunku. W związku z tym, miejmy zawsze w sercach wezwanie z Pierwszego Listu św. Piotra: „Nie oddawajcie złem za zło ani złorzeczeniem za złorzeczenie! Przeciwnie zaś, błogosławcie! Do tego bowiem jesteście powołani, abyście odziedziczyli błogosławieństwo.” (1 P 3,9).
Jesteś na facebooku? My też! :)
"Scriptura crescit cum legente"
"Pismo rośnie wraz z czytającym je" (św. Grzegorz Wielki)
Każdy rozmiłowany w Słowie Bożym napotyka w Biblii fragmenty, które sprawiają mu trudność w interpretacji. Zachęcamy zatem wszystkich odwiedzających stronę Dzieła Biblijnego do zadawania pytań. Na każde pytanie odpowiedź zostanie udzielona w ciągu około tygodnia, a następnie będzie ona opublikowana w sekcji "Pytania do Biblii".
Kliknij TUTAJ, żeby przesłać pytanie.
