Pytania do Biblii
Zejdź mi z oczu, szatanie!
W wersji paulistowskiej Mt 16,23 wygląd tak: "On zaś odwrócił się i rzekł do Piotra: "Idź za Mną, szatanie!"" To tłumaczenie zdecydowanie odbiega od tego, jak wyglądało dotychczas (choćby w BT). Jak można zrozumieć ten zwrot?
Przyzwyczajeni do brzmienia niektórych fragmentów, oburzamy się, jeżeli jakieś tłumaczenie zmienia je i sprawia, że brzmi ono inaczej. Szczególnie jest to widoczne, jeżeli tekst jest kontrowersyjny, bądź oddziałuje na wyobraźnię odbiorcy.
Dyskutując nad tłumaczeniami, nad ich brzmieniem lub trafnością, musimy na początku odwołać się do tekstu greckiego. W przypadku tekstu, którego dotyczy pytanie (Mt 16,23) brzmi on w następujący sposób (stosując uproszczone zasady transkrypcji):
hypage opiso mou
Drugie z użytych tu słów jest przyimkiem, którego podstawowy polem znaczeniowym jest „za, z tyłu”. Może on też pojawiać się w znaczeniu przysłówkowym przyjmując znaczenie „do tyłu” (J 18,6) „za siebie” (J 20,14).
Trzecie słowo jest to zaimek osobowy „ja” w formie dopełniacza.
Pierwsze słowo to czasownik złożony, składa się on z czasownika „ago” oraz przyimka „hypo”. Czasownik „ago” oznacz szeroko pojęty ruch, przemieszczanie się. Jego dokładna treść precyzowana jest przez przyimki, które się z nim łączą. W tym przypadku złożenie tego typu przyjmuje znaczenie „odejść” (Mt 4,10; Mk 5,34; J 6,67; 18,8; Jk 2,16), „wrócić do domu” (Mt 8,13; 20,14; Mk 10,52); „iść” (Mk 14,13; Ap 13,3; 14,10).
W związku z tym nie ma żadnych przeciwwskazań ku temu, by tekst przetłumaczyć tak, jak zaproponował to tłumacz w Biblii Paulistów. Inni widzą w tym zwrocie wyrażenie idiomatyczne, które znaczy tyle co „zejdź mi z oczu”, „odstąp ode mnie”. Czy jednak należy tak to tłumaczyć? Możę nie trzeba sugerować brzmienia idiomatycznego?
W przypadku jednak trudnych do analizy miejsc, należy odwołać się najpierw do najbliższego kontekstu badanego tekstu. Przyjmijmy jako hipotezę roboczą, że autor zakłada znaczenie tego wyrażenia jako „idź za mną”. Czy w najbliższym sąsiedztwie Mt 16,23 jest jakaś wskazówka sugerująca nam takie znaczenie?
Tak, jest. Powiedzmy odważniej, dzięki takiemu znaczeniu tekst następujący zaraz po powyższym wersecie nabiera głębszego znaczenia. Słowa Jezusa w Mt 16,24 rozpoczynają się od stwierdzenia „jeśli kto chce pójść za Mną...”. Widzimy zatem, że po przywołaniu Piotra na właściwe mu miejsce, Jezus nie poprzestaje tylko na ostrych słowach krytyki. Łatwo jest skrytykować kogoś za niewłaściwe zachowanie, ale trudniej dać mu wskazówkę, jak powinien postępować. Jezus natomiast od razu mówi, jak powinien postępować człowiek, który będzie mógł przy końcu czasów otrzymać życie wieczne wraz z Chrystusem.
We wskazówce Jezusa, trzeba rzetelnie zaznaczyć, znajduje się inny czasownik: zamiast hypago, użyty zostaje elthein. Wynika to jednak z innej perspektywy. Jak powiedzieliśmy wcześniej hypago oznacza cofnięcie się, odejście za kogoś. Natomiast Jezus dając radę dotyczącą postępowania mówi o ciągłym stanie kroczenia za Nim. Zakłada to niejako, że człowiek wrócił na swoje miejsce za Chrystusem. Gdy już tam jest, jedyne co pozostaje mu do zrobienia, to kroczenie za Chrystusem, dlatego też użyty zostaje inny czasownik.
Podsumowując, nie należy się gorszyć różnymi tłumaczeniami, pamiętajmy o tym, że tekst często powoduje zdziwienie, jeżeli nie jest tłumaczony w zgodzie z całą nauką Chrystusa. Z tego też powodu tłumaczenia biblijne posiadają komentarze, czy to na marginesach czy w stopkach strony. Tekst, nawet najlepiej przetłumaczony wymaga komentarza, który przybliży czytelnikowi jego znaczenie.
Bartłomiej Sokal
"Scriptura crescit cum legente"
"Pismo rośnie wraz z czytającym je" (św. Grzegorz Wielki)
Każdy rozmiłowany w Słowie Bożym napotyka w Biblii fragmenty, które sprawiają mu trudność w interpretacji. Zachęcamy zatem wszystkich odwiedzających stronę Dzieła Biblijnego do zadawania pytań. Na każde pytanie odpowiedź zostanie udzielona w ciągu kilku dni, a następnie będzie ona opublikowana w sekcji "Pytania do Biblii".
Kliknij TUTAJ, żeby przesłać pytanie.
